диги имцIабирахъу….

Хъалибарг. Иш девлизиб халаси ва мурхьси мягIна леб. Гьарли-марли, таманси хъалибарг биштӀатазибад, илдала бегӀтазибад ва хала бегӀтазибад цахӀнабиркур. Гьанна имцӀаливан хъалибаргуни илдигъунти ахӀен. БусягIятла замана неш-дудешлизибад ва биштӀатазибад цахӀнабикили саби хъалибарг. Хала неш ва хала дудеш, декIарси къалаван, чула сабил кавлули саби.

Бахъалгъунти жагьилтас чула бегӀтазибад декӀар­ли хӀеркабирес дигули саби. БиштӀатала хIял-тӀабигӀят кадилзнилизи хала дудеш яра хала неш гъудурбиубли дигули ахӀен. Тамашала анцӀбукь саби ил.
ГьанбиркахъехӀе, секьяйда сабрил нушала дурхIядешлизиб. Хъалибарг шилизиб хӀеркабирули биалли, имцӀаливан, хъулри мякьлар тIашдалтули дирар, лебилра хъалибарг уржили хIеркабирар. Ил бегӀлара биштӀатас ва лебил хъалибарглис мягӀничебси жура саби, дила пикрили, сенахӀенну хала дудешлис ва хала нешлис биштӀатачил замана буркӀес имкан леб, биштӀатала бегIтас биалли – хӀянчиличи башес.
Байхъала хъалибарг шагьарлизиб хIербирули биаллира, дурхIни хала дудешличи ва хала нешличи каникултала замана бурхьулри. Гьанна биалли, ил анцӀбукьра камли къаршибиркур.
Сецад гӀяхӀси бухънабала ва биштӀатала ургаб бархбас биахъес? СенахӀенну гӀямру деркӀибти адамтала гӀякьлу ва дагьри имцIали дирар, биштӀатани биалли хъярхъли илдани дурути гIерису, насихIятуни гIурлис сеналра хъумхIерту, илдала гӀямруличи иштяхӀ ва жигарчебдеш цӀакьдирар. Илди кӀибехIлилра барх замана буркIни, гьайгьайрагу, дебали пайдаласили ва мягӀничебсили бетарар. Неш-дудешли бедес бажардихIебикибси гӀякьлура хала бегIтани дурхIначи биахъу, сенахIенну илди, жагьти бегӀти кьяйдали, чиналра гьалакли ахӀен ва биштӀатачил гӀягӀнисицад замана буркӀули саби.
Мисаллис, декӀар-декӀарти улкназир биштӀатала ва бухънабала хъулри цахӀнадирхъули сари. Илаб бегӀлара гӀяхӀси жураличиб бетурхули саби илди бархбасунала шайчибси хIяракатра. Бухънабас анцӀбулкьули ахӀен, биштӀатачил замана шадли ва разили аркьули саби, дурхIнас биалли гьарил суайс жавабра хIядурли леб.
Бурулира бирар, хала бегӀтас дурхӀнала дурхӀни имцӀали дигахъу или. Дила пикрили, илдас цаван дигахъу чула биштӀатира ва илдала дурхӀнира. Амма халакабаибти биштӀатачил замана беркӀес имканти камли сари, сенахӀенну илди хӀянчурбази ва цархӀилти баркьудлумази бархили бирар.
Сецад хIейгеси биалра, нуша зумали дяхIигулра халатала хӀурматхIебирнила анцIбукьуначи. Илра, дила пикрили, биштӀати хала бегӀтачил хӀебалтнила сабаб саби. Рахли виштӀаси ухънакаваибси ва багьлали вяшикӀуси адамличил ваталли, камси заманали ил варскайрар. ЯхӀбирес бурсикайрар, халатала хӀурматбирес гӀягӀниси биъни иргъу, ва гӀур ухъна адам чеваалли, кумекбарес гьалакикӀар. Гьайгьайра, биштӀати акӀубхӀели, хала бегӀтачила хъумкартес асухӀебирар. УргӀебли, илдачил бархбасуни уржахъалли, лебтасалра гӀяхӀил бирар. Илала дурабад, хала бегӀтани дурхIни чехусанбирахъули саби бикӀутази ишкьяйда бурис: ургӀебли, хала бегӀтала малхӀямдешли виштӀаси адамтачил бархбасуни кадилзахъес, гьариллис хасти тяхIяр-кьяйда чердиркIахъес бурсивирахъу.