Шурми гъяриан гъабза

«КуцIила вацIализиб
Белла азир гъармука,
ГьунцIазирад лачинъон
Гьуни асили вашан».

ЧевяхIси ГIямарла Батирайла ил далай хIебалуси, мажахIят дарган агьлула ургав левли виэс. Наб кьалли, сунела шан поэтли, жагьил механизатор Юсуплис белчIунси хIебиишира рахли, или гьанра бикиб.
Узи-урши, набчи ил пикри гъамбиуб, КIишала мулкли сабси Тамдирхъна бикIуси ургубалабад, вацIа-кьада гъяриули, шурми-къаркъуби пашихъахъули, Мусала гIинизла диркьбикличи баайчи гьуни кавдуси ил гъабза чеибхIели. Илала экскаватор, сунела шанда зурба кьялшиличил хъямбики, хъали бицIесцад гIянжи кайсухIели, хабарла аждагьаличи мешубикиб.
Дила къаралди хIисаббиубмад, Юсупли экскаватор тIашаиб, кункли илавад кацIили, набчи гъамиуб.
— Адавзи, хIед кумек хIяжатли хIебиэс? – някъра цIацIабарили, хьарбаиб илини.
— Баркалла, гIур халаси кумекбарес хIейруд хIуни, урши, — викIулра ну. — Кумек хIебаибсив, дила шантас шинна дардла масъала ирзули, вацIа-хIярилизибад гьуни кавдули виадли?
— Иш дила хIянчи саби.
— Баракатли биэси хIянчи саби. ВахъхIи виублирив нушала ургубалав?
— Шуэсил бархIи, кIел километрла гьуни балкьаурли саби.
— Иш хIела «ванза буган» цIакьси аждагьара лебгу?
Юсуп пахруличил мякьлаб лехIка­хъиб­си экскаваторличи хIеризур.
— Швейцариялизибад кибси саби, би­кIар. Баркабан, бамсри хIебала, мурад биру, гIярзхIебикIар…
— ХIу-вегIси хIебиэс?
— Чина хабара? Илгъуна давла чинаба дила?
— ГIурра халаси хIянчи кали биэс?
— ДейбукIла дазуличи баайчи гьуни бируси саби.
— Вамсурли хIейиши, хIурхъан багьадур?
— Адавзи, наб дила хIянчи дигахъис… Се вамсни биэса ишгъуна техникаличив узухIели?
Кункли вегIиубси ил жагьил механиза­тор, пурсван тIяхI-тIяхIухъи, сагали ка­бинализив вагьаривиуб. Илмадан экскаватор бевбухъун, шанда кьялши хапбики, муръухьулала халаси кьада гIянжира сабра хапбарили, катругси бяхIлизи лайбакIиб.
ХIянчи сагали бемжур.
Сергокъалала районна ХIурхъила шилизивадси Юсуп Мирзаев, нешли виркьухIели техникаличи диги дарх даркьибсигъуна визур. ВецIал урши-рурсила бегI халаси хъалибарглизив ил виштIалгъуна урши сайри. Школа бел­чIунхIели, ил багьуди даимбарес-де­кIар хьулхIевхъун. «Набзивад гIялим вет­хIерар, механизаторли узес аркьяс», — сунес сунени итхIелил маслигIят­ба­риб.
Экскаваторличи кьанниван сайри Юсуп кайибси: гьала-гьала «Камаз» ма­ши­наличив хIябал дусцадхIи узули калун.
— Ил манзил техникализир хIялумцI­ла­би дурадуркIусигъуна бетаур, —уркIи гьаргбариб илини. — МяхIячкъалала «Дагсервис», «Стройсервис–72», «Аэрофлот», ООО «Стандартстрой»…
— Сеннира экскаваторли хIу сунечи витIакIири кьалли?
— Тяп илкьяйда бетаур, адавзи. Дехла машинабачир архIяби ва гьундури дахъал детарулри, гьарахътира сарри, цацахIели анцIбукьулира бири. Шанда кьялшила бегI иш айгъирли, урусла би­кIуливан, кьяшми къантIдариб, дила пик­румира садирхъес замана ургаб­би­тIун.
— Устадеш касибсигъуна сайри. Сецад­хIи узулри?
— ВахъхIи-декIар узули ахIенра: кIиэ­сил дус.
«Марлира, — викIулра набзи ну, — на­гагь дигули виалли, адамлис хIян­чили хIян­чи гIеббуру, гьалавяхI вику, талихI­чеввиру. Гьарли-марси гъира агарли бируси хIянчила я тIягIям, я сабухъ хIебирар, сайра умсахъу, алавтанира­ иличи някъ хIяртбиру. Юсуп кьалли, ме­ханизаторла хIянчи чеббикIили, ха­тIаикили ахIен: ил секIал гьамадли че­биули саби, иличи хIерикIухIели…»
— Къиянти мер-мусара къаршидикиб дур­гар? Дубуртазир гьундури кавдес гьамадси ахIен?
— КIарахъала ГIяндилизиб ванза чIу­маси уббухъун. Илала дурабадра, халаси тех­ника лас-чарбяхъяхъес гьамадли ахIенри, мер-муса аги. Уркарахъивра узира, ила би­ху­си хан гьуни бягIубирули калунра. ГIур дир­кьаличи ваира, бархьли бурасли, ду­бур­­тазибван ахIи, илаб хIянчи кункли бетарулри.
Шел дусцадхIи тIашкабизурси кIи­шан­­тала шинна проводла хIянчи гьанна сагали дехI­дуцили сари. Ил ман­пагIятси балбуцлизиб механизатор Юсупла белгиси пай леб: гьуни агари­хIи­рад шинра кес хIейрар кьалли?
Илди хIянчилис бекIдешдируси Амирбег МяхIяммадов викIи:
— Ил жагьил экскаваторщик нушачи вакI­ни игъбарбиуб. ТIашбизагарли узули сай, гапдарести шуртIри хIедиалра, гIяр­­­зикIули ахIен, хIятта бамсриихъути бурхI­­назибра бархли сунела хIянчи тIа­шиу­­ли ахIен…
Илкьяйдали Юсупличил гIям­рула хIекь­лизиб кам-гьамси ихтилабаресра диги­аур.
— ХIурхъан Батирайли Аминат гьар­ритIунсири, хIуни – гIяймакан Салимат. ГIяхIил бажардиикили леври?
Юсупли дила масхара аргъиб, пишяхъиб, гIур иб:
— Салимат гьархIеритIунра: илини дила уркIи аргъиб.
— Ва пагьмучерси дарган, мухбир хIед аррукири?
— Нура – сунес, — кисализи ка­хIев­хъи, баргиб хIурхъан жагьилли чарбареси жаваб.
Мусала гIинизла гьалабси диркьбик­личиб нушала лякьир гIеркъаси биэс хIебири. Нуни иргъулри: Юсуп замана-замана сунела шанда айгъирличи хIерилзулри. «Наб хIянчи даимбарес гIягIнили саби», — викIусиван кайзур ил.
ЧарулхъухIели, авараглизиб гьаб-уб агар­си шара чебаира. Мякьлав нушала шан дукикьянара леври, тIерхьаличи хъа­рихьи, гIяйкадиубти кьулачи хIе­ри­кIу­ли.
— Иш сагаси шара гьундури диран Юсупла баркьуди хIебиалли? – хьарбиулра хIенкьулази.
— Саби, саби, ил баркабан уршила гIяхI­деш нушаб убкавлуси саби. Сай араваркь! Дуки-гьунила ургубалар шараби агарли гIямалхIебирар. Ми­цIи­раг­лисра адамтасван шин чараагарти сари. Ха­ла бегIтани дарибти гьар-урла шараби лертиригу, хIуркIбани ардухили, кали ахIен.
— Шара кьалли леб, шин агара диалли?
— Дирар, бикIуливан, кьанни яра жявли гIинзи шин кадилзути сари. Мурталра дегъли кахIевлан. Дирар заб-маркара, илхIели Юсупла шарара дяргIиб шинни либхIли бирцIур…
ГIе, гIяхIси баркьуди мицIирси бикьриван гIямрулизиб кавлуси саби.