Театрлис акIубси

Ереванна художест­венный инс­ти­­тут таман­барибти гIяр­тис­ту­нала кьукьяли 1961 ибил дусла сентябрьла 12-личиб Даргала театр акIа­­­хъуб­сири. Илала бузери бехI­би­­хьиб­­­хIей­чи­бад урус­ла ва ду­рала улк­нала клас­си­ку­нала пьесаби, гьаннала за­ма­нала Да­гъис­та, миллатла ва урусунала дра­ма­тур­гу­нала спектакльти гьаладихьиб.

Дар­гала театр пагьмучебти гIяр­тис­тунала духем саби. Ю.Мус­та­паевли, Н.Иб­ра­гьимовли, Н.ГIя­­­лиевли, ХI.ГIи­саевли, С.ГIя­­­ли­бековли, М.Кем­­цIу­­ровли, М.Ша­пие­ва­ни, С.ГIяб­дул­­мус­­­ли­мо­вани, С.Шагьман­даровани, М.Ну­­хIов­ли, Р.Ис­­­мя­гIиловани, А.Шапие­вани, А.Ал­ха­сов­ли, ГI.Ризвановли, М.Ас­кан­да­ровани ва цархIилтани теат­рла сценали­чир хъум­хIер­тес­ти дахъал ролани дуза­хъу­ти­ри.
Пергер гIяртистуни, писательти, композиторти, художникуни Дагъиста пахру саби. Художестволашалси миллатла культура гьалабяхI башнилизи Даргала театрли халаси пай кабирхьули саби. ГIяр­тистуни халкьла узидеш багьандан чула лерилра цIа­кьани пайдаладирули бузули саби.
Сапият ГIябдулмуслимова театрлис, сценалис акIубси, далай-делхъ дигахъуси адам сарри. Илала гIямрула школа ва ахIерси хъали сабри Даргала театр.
Избербашли кьадричебси байрам ду­ра­­буркIуси замана, шагьарла админист­рацияли ва руководстволи дебали мягI­ни­чеб­си савгъат гьалабихьиб – Даргала театр абхьиб. Ил бархIи С.ГIяб­дулмус­ли­­­мовара «ДР-ла халкьла гIяртистка» иб­си ахъси уличи лайикьрикиб. Илала гIям­­­ру­ли­зиб илгъуна анцIбукь сунела сар­хибдешцун­ра ахIи, Дагъиста ва Даргала теат­рла давла саби.
Театр ибхьуси бархIи нушала шагьарлизи республикала хала хIякимти ба­кIибтири: ДР-ла пачалихъла Советла Пред­седатель, ДР-ла Халкьла Собраниела Председатель, ДР-ла Правительствола Председатель. Буралли, илдигъунти гIяхIли бакIни Избербашлис, шагьарлантас лайикьси кьимат бедни саби.
Сапият ГIябдулмуслимова «Дагъиста халкьла гIяр­тис­т­кала» уличи лайикь­рикиб­хIе­ли, хIур­матла гIяхIли М.Мя­хIяммадовли, М.ГIя­­лиев­ли, Х.ШихсягIидовли, М.Су­лай­ба­нов­ли някъ бу­­цили мубаракрарибсири. «ХIу нушала машгьурси, гъаб­задешчерси, бегI­лара ди­гахъуси гIяртистка сарри. Гьан­нала гIер­гъи­ра адамтала уркIби разидирули шадли калаби. ХIед талихI булгулра!», — ибсири М.Мя­хIям­ма­­довли.
С.ГIяб­дул­мус­лимовала бутIакьяндеш­личилти спектакльти республикализирцунра ахIи, илала дурарра халаси чедибдеш­ли­чил детурхутири. Че­дибдеш сархусири, имцIаливан, Даргала театрли, даршдусмала жяв заманала гIя­да­туначи адамти гъирачеббирухIели: ВатIайчи диги, талихI, гIяхIдеш, даршудеш, адаб-хIяя, халкьла цадеш. РухI­ла гIямрула умудеш, адамличи ва гIямруличи халати диги, уркIила гIяхIси гьав багьандан адамтас дебали ри­гахъусири ил.
С.ГIябдулмуслимовна акIубсири Лавашала районна ЧяхIи­махьи­лизир. Илала бегIти ГIяб­дул­мус­лим ва Хамис ГIус­мановхъали ши­лизиб хIурматла адамти, гьарли-марти зяхIматчиби бирутири. Ил­дала хъалибарг­лизиб вецIал дурхIя акIуб: урегал рурси ва авал урши. Сапият­ла неш, бахъал дурхIни баркьили абикьни багьандан, «Неш-игитла» ХIурматла ули­чи лайикьрикибсири. Авал дурхIя биш­тIа­хIей­чибадал далайбикIутири, художестволашалти далдуцуначир жигарла бутIакьяндеш дирутири. Илдала далуйти радиолизирад зайдикIахъутири.
Гьаланачир С.ГIябдулмуслимова Дегвала школализир хIябал класс делчIи, кIинайс Мажалислизибси дубурлан хьунул адамтала интернатлизи ручIес карерхурсири. МикIхIила шила школализиб чедирти классуназиб белчIуди даимбарибсири, гIур Сергокъалала педучилищелизи карерхурсири. Рузи Сабият ва илала мурул М.Запиров Ереваннизи театральный институтлизиб бучIес аркьухIели, Сапиятлизира хьарбаибсири, илала хасси пагь дугIли архIебукьяхъес дигули. Сапият кьабулрикили аррякьунсири. ГIядатлибиубли, пачалихъла имтихIянти нушала республикализир дедибтири. Ереванна театральный институтлизир 1965-1969-ибти дусмазир ручIули калунсири ил.
Театральный институтлизиб сценала устадешличи, дурала улкнала мезаначи бурсибирутири. Пагьмучерси студентка институтлизир ручIухIелил гIеррурцусири Нариман ГIялиевли. Илини сценаличир жагали гъайрикIахъес бурсирарибсири.
Сапият ГIябдулмуслимовани халкьла диги, хIурмат сархибсири. Халкьла гIяр­тисткала у Дагъиста театртала гIяр­тис­тунала умала сияхIлизиб бегI гьалаб ка­баталра асубирусири. С.ГIяб­дул­мус­ли­мовани спектакльтазир дузахъути роланас хIербикIутани ахъси кьимат кабалтусири. Илала сарерхурдешли, гIямруличи разидешли хIербикIутачи халаси асарбирусири. Сапият гьарра шайчирад пагьмучерсири. Халкьла пагьмула хазнализирад касибти масхарала, лирикала далуйтани, игитдешла ролани дузахънили илини хIербикIутала пикри мурталра битIикусири.
УркIи гьаргси адам рири С.ГIябдул­мус­ли­мова. ГIям­ру­личи илцадра гъирачерси риънили сунени дузахъути ролани гIячихъли сипатдирутири. Илини цазаманализир жагьси хьунул адамла ва рухъна хьунул адамла ролани дузахъес бажардириркусири. Илала дахъал шалубарси пагьли сценаличир цахIнадяхъес хIейрути секIулти цаладирхъяхъес имкан лугусири.
С.ГIябдулмуслимова пергер хьунул адам, неш, рузи, рурси рирусири. Адамлис ку­мек­барес хIяжатли биъни чебаалри, лерилра дирути датурли, музарулхъусири.
Илини кIел пергер дурхIя абикьур: урши МяхIям­мад ва рурси Роза. МяхIяммадли ДГПУ-ла физкультурала отделение ва Россияла МВД-ла Санкт-Петербургла университет тамандариб. Илала спортла шайчирти сархибдешуначила, арцла шайчиб кумекбируси баркьудиличила балахъули саби СМИ-бани. Кикбоксингла тренер, «Россияла хIурматла тренерла» уличи лайикьикибси урши М.Мя­хIям­мадличи Сапият пахрули рицIили рири. Илини руркъути дурхIнани Россия ва Дагъистан машгьурбирули цаибти мерани дурцути сари. Рурси Розани ДГУ хIунтIена дипломличил хъараахъурли, «Ванадешла сетани» мерла органна предприятиелизир, вачарла шайчибси бузерилизир рузули калун. Гьанна бизнеслизир рузули сари.
С.ГIябдулмуслимовани белчIудиличил барх дурхI­нас гIяхIси бяркъра бедили сари. Илди кумекличи музабулхъутили, жавабкардеш дихутили, хъалибарглис, гьалмагъунас ва чули чеббикIибси хIянчилис мартили бирахъес бурсибариб.
Даргала театрла жагьил гIяртистунани умутли балусири Сапиятли саби гIеббурцни ва чус кумекбирни. Илдас С.ГIябдулмуслимова гIибратли рирусири. Чеал­кIуси наслу руркънилизиб илини кабирхьуси пай им­цIа­би­кIулри. Илала баркьуди сабри жагьилтала творчествола гьабкьяси пикри ахъбурцни, культурала, адаб-хIяяла хасдешуни иргъахънила бузерилизиб жигарчеббарни.
Сунечила гапхIерикIуси, кагибси, дахъал гъай хIе­дируси Сапият ГIябдул­мус­ли­мова алхунти бегI­та­ла, узби-рузбала децI­ли риркьусири. ВиштIаси урши Мя­хIям­мадсаламли халаси дигиличил сунес дарибти суратуни дебали мяхIкамли ди­хIулри. Урегал дус виубси урши вайси анцIбукьлизи викили вебкIиб. ГIяб­дул­муслимхъала хъалибарг адамдеш лерти адамти саби. Узи вебкIили гIергъи, МяхIяммадли узила зилантас ва биштIатас кумекбирес чеасиб. Мя­хIям­мадли сунела мурад гIямрулизиб бетурхахъули сай. Сапиятлис рурсила мурул Ражабра дебали дигахъи, иличил сунела уршиличилван рири.
1999 ибил дусла мартла 27-личиб ГI.Батирайла уличилси Даргала драмала-музыкала театрли ва ДР-ла культурала Министерстволи ДР-ла хIурматла гIяртистка С.ГIябдулмуслимовас творческий вечер дураберкIибсири. Балбуцличи тухумти, гьалмагъуни, культурала хIяракатчиби, илала хIурматбирути бахъал адамти бакIибтири. Зал гарчли бицIибсири.
С.ГIябдулмуслимовала дебали гIяхIси уркIи бирусири. ГIяртистла гьамадли ахIенси хIянчили илис сценаличиб гьарли-марси разидеш бихулри. Илала бегIлара халати гьалмагъуни сабри спектакльтачир дузахъути роланачи хIербикIути. Илини сунела бигути гьалмагъуни гьачамалра биргIяхIебиргиб. Сапиятли даргала машгьурти далуйтира дучIутири. Илини гьарли-марти уркIила хIялани иргъахъи, ролани дузахъухIели. Дигалли лирикала, дигалли гIилмула душман дяхънушала, дигалли абдал мезлукьунала ролани гIячихъли гьаладирхьутири. ГIяртисткани, имцIаливан, хIербикIутала дукелцIи алкIахъути масхарала ролани дузахъутири. Искусствола адамти хасият хIясибли гъабзадешла адамти саби. Театр – гIямрула лас саби. ТIабигIятла аргъ-бархIиличи хIерхIеили театрла гIяртистуни дубуртала районтазирти гьарахъти шимази спектакльти дихули башути саби. Театр – халкьла гьалмагъдешлизибад акIубси пагьмучебти адамтала творчество саби.
ГIямруличил бархбас чIумабиахъес, устадеш гьаладяхI дашахъес, нуша­ла гьар­ли-марси хIя­кьикьат гIячихъбарес театрла гIяр­тис­ту­нани лерилра цIакьани дяхIчииули саби. Театрла искусство вавалибяхъяхъес лерилра шуртI­ри ал­кIа­хъули сари.
Даргала театрла гIяртистуни ва режиссёрти чула чус драматургуни саби: чула санигIятла чIумаси школа­ли­чибли, ху­дожест­волашал пикрибикIниличибли, сти­­лис­ти­каличибли, сцена балниличибли, гIям­ру­ли­чила пик­ри-хIер цаладяхъниличибли. Театр­лизиб гIяртис­ту­нала цаиб­ил наслу бузули саби, чулира халкьла искусствола­ дурхъадеш, дунъяличи декIарси пикри, игитдешла ва лирикала жураби чуласун гIячихъдирни, халкьла делхъ далдикахъни, гIячихъси тIа­мали далуйти жагали зай­дикIахъни сценаличир дакIудирули. Илдазирад ца сарри Сапиятра.
ГIяртистла творчестволизиб пагь ­дебали мягI­ни­чеб­си саби. С.ГIябдулмуслимовала пагь­ли лебилра ра­зи­бирахъутири. Ил че­ка­ри­­­зур­дешличил, бархьдеш дигахъниличил, сценаличи витIикIуси гIядатла ахIенси цIакь­ли­чил, къалабали чила-биалра куцличи шур­­рулхъ­ниличил цархIилтазирад декIар­рул­­хъу­си­ри.
Сапиятла творчество Дагъиста гIям­ру­личил цIацIали бархбасунсири. Илини дузахъути роланани вайси ва гIяхIси, мардеш ва вершадеш, дагьри ва багьудиагардеш декIардирахъес, гIяхIдеш, диги, даршудеш мяхIкамдирахъес… халаси кумекбирусири.
С.ГIябдулмуслимова пагьмула ахъанайтачи арацIилри. Илала у нушани хъумхIертехIе.