Цаибси кумек гIеббиа­хъ­н­и

Гьар дус 2000-ибил дусличибад бехIбихьили, сентябрьла кIи­ибил сут бархIи, «ХIунтIе­на Къанч ва ХIунтIена Байхъубац» ор­га­низацияла сипталичил лебил дунъяла цаибси медицинала кумек гIеббаахънила бархIи дурабуркIуси саби.

Цаибси масъала — къияндешлизи викибсилис къалабаси кумек гIеббаахъни ва адамла жан дерцахъни. Илгъуна кумек гIебби­ахъуси саби медицинала, МЧС-ла ва полицияла хIянчизартани. Амма гIямрула хабарагарти аги-кьяйдализибра кумек хIяжатби­кибхIели, мякьлаб къаршибикибти гIядатла адамтанира цаибси кумек гIеббиахъули адамла жан уцахъули бирар. Ил дебали ди­геси анцIбукь саби, сенахIенну ВОЗ-ла баянти хIясибли лебил бубкIутала 10 процент машинала бехIемцIуназиб, цIа дикили, убяхIбикили ва шиннизиб кягIили бубкIули саби, 15 процент биалли, чулахъуни бетарули саби. Россиялизир илди лугIурби дусличи-дус имцIадикIули сари.
Дагъистайзибра илгъуна масъала аргъбаибсили бетаъни багьандан, республикала медицинала университетла декIар-декIарти факультетунала студентунани, профсоюзла коми­тет­личил барх гьар дус цаибси кумек гIеббиахънила далдуцуни дурадуркIути сари. Илди детурхути сари ДГМУ-ла мякьлабси «Устнала шагьар» парклизир. Ишдусра кIел сягIятла духIнар устадешла дурсри чедиахъули, студент Батирхай манекенничил ва мицIирси адамличил мисалти дурули иргъа­хъулри, секьяйда гIеббиахъуси цаибси кумек уркIи тIашбизурси манзил, аргъайзивад ухъунхIели ва цархIилти адамла гIямрулис урехи акIубси тяхIяр-кьяйдализиб. ХIянчилабад чарбулхъути, биштIатачил барх бамсриихъути, илаб къаршибикибти гIядатла адамти лекцияличи иштяхIличил лехIихъулри, ва суалти хьардиули, хIебалуси аргъес къайгъилизибри.
Къияндикибси адамлис гьарил секундра бархли мягIничебси саби. Тухтуртани бурни хIясибли, адам бехIемцIлизи викили яра цархIилван арадешлис урехи биалли, адамлис къалабаси кумек гIеббаахъес, илала жан дерцахъес вируси «мургьила сягIят» лебси саби. Ил сягIятла духIнар адамла лерил кьаркьа биркIанти, илис кумеклис дузути сари. Ил багьандан адам зягIипикибмад, сягIятла ухI­нав тухтуртачи ваахъни, илала жан дерцахънилизиб дебали мягIничебси саби.
Гьайгьайрагу, илди секIал хIисаблизи касили, медицинала багьудлуми агарти гIядатла адамтанира цаибси кумек гIебби­ахънила тяхIурти дяркъялли, гIяхIси саби. Илди бурсибирес багьандан дурадуркIути сари илдигъунти далдуцуни.
Ил байрам медицинала хIянчизартала, полицейскийтала ва адамти уцахъанталацун ахIенну, дила пикрили, адамтачи уркIи изути гIядатла адамталара саби. Илдигъунти адамти биалли, нушала Дагъистайзиб бахъал саби, хIушанира гьар бархIира-сера «дагъистанланни адамти берцахъиб» дикIути баянтазибад ва лукIути хабуртазибад ил секIал баладая, гIуррара бахъбикIабну саби.
БегI гьалаб цаибси медицинала кумекбирни 1080-ибил дуслизиб Иерусалимлизиб пикрибарибсири. 1897 ибил дуслизиб Россияла империялизиб, гIур биалли тIинтIбиубсири Украи­на­лизиб, Москвализиб ва Санкт- Петербурглизиб.