Дагъиста БекI В.Васильевли ДР-ла Халкьла Собраниеличи бархьибси Дугьабизлизиб хасси пикри бяхIчиаиб 1999 ибил дусла анцIбукьуни кадикибхIейчирад, халкьани-ургабти къачагъуни гьабяхъибхIейчирад 20 дус дикни машгьурбирниличи.
Буриб итхIелла анцIбукьуначила дурхIнази ва жагьилтази багьахъес, Дагъиста халкьла цадешличила ва чIумадешличила, Россияла гIяскуртала бургъантала гъабзадешличила, Дагъистан берцахъес багьандан Россияли ва В.Путинни барибси къайгъиличила бурес гIягIнили саби или.
1999 ибил дуслизир ну республикала «Замана» газетала собкорли рузусири ва Лавашала районнизира рашусири. Лавашала район биалли ит манзиллизиб «прифронтовой»—фронтла мякьлабси сабливан багьахъурсири. Лавашала шилизирад шалгIердулхъутири БотIлихла районнизи ва Къадарла зонализи аркьути гIяскурти, гечдирутири ярагъ ва берк-бержла продуктуни.
Къадарла шайчиб бургъути милицияла хIянчизарти ва Россияла гIяскуртала бургъанти берк-бержличил гIеббуцахъес хъарбарибсири Лавашала районничи. ЦахIнабли район «прифронтовой» ибси девла тIалабуни хIясибли дуги-хIери кьяшмачи тIашсиван бири. Фронтлис кумекбирнила баркьуди гIеббурцуси хасси штаб акIахъубсири ва къяббердниагарли бузусири.
Итди къиянти дуги-хIерилизиб чула чебла ламусличил ахъибти гIяхIгъабза адамтазибад ишбархIилис чумра мицIирли агара: НурбяхIянд ХIяпизов, МяхIяммад БяхIяндгIялиев, ГIямар ХIясанов, Шамил МяхIяммадов, Байгиши Байгишиев, Юсуп ГIялибеков…
Аллагь чевверхаб чула бунагь-хатIаличивад ва чемадуркъахъаб илдигъунти дуги-хIери чучибад акIубтачи!
Ярга хIясибли гьарил шилизирад районна центрлизи гьар бархIи кьуцIри, диъ ва цархIилти продуктуни дихутири. Мегьла кьапIнира чедиили, бронежилетунира чегьурли, МЧС-ла районна отделла начальник МяхIяммад БяхIяндгIялиев ва Лавашала шила бекI Идрис ХIяжимяхIяммадов берк-бержла продуктуна бицIибси машиналичиб дявти детурхуси мерличи гьайбирутири…
Бахъал адамти дуракабухъи, шилизи ляркьути лерилра гьундурачир дебадешуни дарили, блокпостуначиб тIашаили, лябкьути-аркьути ахтардибирутири. Дявличи бегIлара гъамси блок-постличиб дергъла тIама бикьусири, мер-мерларад заки ахъдиубти гав чедиутири.
БотIлихлизи ва Къадарлизи аркьути дявила колоннаби цацахIели Лавашала шилизир тIашдилзули дири. Тукентала, кафебала бегIтани бургъанти кьацIли балхутири. Гъал дус гьалар Лавашала шила дублар лерти гьанналагъунти вачарла центрти ва ресторанти,—диштIа-диштIати тукентала ва кафебала бегIтани, базарличиб вачуртази ахъибтани, сабира камси биалра хайриличи дебали хIяжатли биалра, пакетуни дицIили цIедешли ва цархIилти деркестани, бургъантас гьала дуцIбулхъутири. Заябиубси техника леб биалли, жагьилти кумеклис музабухъи, итмадан балбирусири.
Штабла члентала гьарилла сунечи хъарси баркьуди лебсири ва ил бетерхахънилис жавабкардеш дихутири. Штабла начальник, Лавашала районна администрацияла бекI Н.ХIяпизов ва районна газетала редактор ГI.ХIясанов районна бекIла кабинетлизиб гьаман ихтилатбикIули, се барес гIягIнилил пикри цалабирхъули чебиаси.
Илдачил барх бири штабла членти районна Собраниела председатель ГIусман ГIусманов, РОВД-ла начальник МяхIяммад ГIисаев, гьундурала управлениела начальник Багьаутдин МяхIяммадгIялиев, налогунала полицияла начальник ГIяли ГIяхIмадов, налогунала инспекцияла начальник Руслан Арсланбеков, районна Собраниела депутат МяхIяммад БяхIяндов, районна медобъединениела бекI тухтур Рукьият Зайпутдинова, школабала директорти Шамил Зубаиров ва ГIябидат Даудова, бузерила ва адамти хIянчиличил гIеббурцнила Центрла руководитель Байгиши Байгишиев «Водстрой-2» бикIуси организацияла руководитель Шамил МяхIяммадов ва цархIилти жавабла хIянчизарти.
Сецад-дигара гапбарес лайикьсири районна больницала коллектив. ЦацабехI тухтурти базличибра имцIали хъули архIебякьун. Къадарла мер-мусаличирти дявтазибад гьар бархIира-сера бихути бяхъибтас къуллукъличиб дуги-хIери тIаштири больницала тухтурти ва лебилра хIянчизарти. Илдас кумеклис башутири Ахъушала районна больницала тухтуртира, МяхIячкъалализибад специалистунира.
Аргъра итди бурхIназиб бугIярси, хIябцси сабри, гьаман забли ургьусири ва мусидирихь чебилхьусири. Цагьачам, сентябрьла 7-личир хъярхъти заб дехIдихьиб, ва илди дахъхIи духъяндитIун. Дявлизибад бяхъибти дурасес ва больницализи баахъес гIягIнили хьалли, аргъла шуртIри вайтIа сарни багьандан, вертолетуни арцес дирули ахIенри.
ИлхIели штабла начальник, районна бекI Лавашала шилизибти, чула КамАЗ-фургон машина лебти адамтачи дугьаизур радиоузеллизивад, кумеклис дурабухъахъес тиладиличил.
Байхъала сягIятла духIнар авцIайчирра имцIали машина дурадухъун ва Къадарла шайчидяхIли гьайдиуб. ДахъхIиагарли илди чардиуб, районна больницализи вецIну гехIра бяхъибти ва хIябал кабушибти бургъанти хиб…
ГIергъила бархIи савли дявила вертолет бакIиб, кабушибти ва декIти дяхъурбала бегIти бургъанти МяхIячкъалализи арбукиб. Илди гьуниббатес даршани адамти дурабухъун. Хьунул адамти бисутири. «Чебарбукагу, Аллагь, дургъбала балагь!» или булгутири.
Сентябрьла 23-личиб штабла бегIла гIергъиси заседание бетаур. Дергъ таманбиубли, гIяскурти ардукилри. Район сунела гIядатла гIямруличи чарбулхъулри. Ца базличивра имцIали дуги-хIери адамтази гъайикIуси штабла начальникли ил бархIи дахъал гъай хIедуриб. Сунела кабинетлизи цалабикибтачи яргали хIеризур, дяхIличибад някъ чедиберкIиб ва иб:
— Шукру АлхIямдулиллагь!
Итди дуги-хIери гьамадти ахIенри Ахъушала районнисра. Ишарра митингуни детурхулри, дебадешуни дирулри. Ит къиянси замана районнис бекIдешдируси духуси, яхIчерси хьунул адам Хамис ШяхIбанова, районна военный комиссар Сулайбан Варачанов, прокурор Наби СалихIов, райбольницала бекI тухтур ГIябдуряхIман Казиев—ишбархIи лебилра илди районнизибад арбякьи, шагьарлизиб хIербирули саби.
ИтхIелла РОВД-ла начальник, Къадарла мер-мусаличирти дявтазир бутIакьяндеш дарибси, чIумаси, гIяхIгъабза адам ГIябдуллагь ГIялиев гьанна нуша-ургав агара, бунагь-хатIа урдуцаб сунела!
…Дурабад бакIибти душманти къирбарес багьандан бухIнабтала цабалгундеш, цадеш, бутIацугдеш диэс гIягIнити диъни чисалра дигIяндеш ахIен. Ил багьандан Дагъиста халаси игъбар саби Россияличил барх биъни. Россияла бургъантани жан дедиб Дагъистан багьандан. Россияли ва Россияла Президент В.Путинни Дагъистан берцахъиб 1999 ибил дуслизиб.
«Шукру АлхIямдулиллагь — Дагъистан Россияличил барх биъни!» или эс саби кавлуси.
Дагъистайс гIягIнили саби Россияла гIяхIбаркь багьес.