Чедибдеш сархили чарухъунси

Майла 17-личиб ду­ра­бухъунси «За­мана» га­зе­тала 20-ибил номерла, ну дежурный ре­­дактор сайри. Дежурный ре­дакторли, хатIаби кахIе­ла­хъес багьандан, печатьлизи бе­­дайчи, абзур газета бучIуси са­би.

ХIерикIулра хIябэсил бяхIлизи: Набигуллагь Сулайбановла «Гъабзадешли дерхъибти дусми» бикIуси макьала. БучIулра: «Дудешла дявила гьуни» бикIуси у (подзаголовок). Ил хIясибли нуни бусягIят багьурра, чичила сабрил бахъал даргантани валуси журналист, публицист ва писатель Набигуллагь Сулайбановла макьала.
«Нуша шила чедибси къатIлизир хIер­ди­рутала 50-лицад хъалибарг сарри ит­хIе­ли лерти. Хъалибаргунала ил кьадарлизибад 25-личибра имцIали жагьил адам дявила майдайчи арбукибтири. Бахъалгъунти чархIебухъун. ХIябал, ясирбуцили кали гIергъи, чарбухъи балас. Къубила Сулайбан сайри, хIяйна вяхъили, Чедибдеш сархили чарухъунси…», — леркули сари макьалализир авторли чибяхIшан Дарсламла ГIяйшатли сунези дурибти ит къиянси заманаличила баянти.
ГIе, нуша, муиранти, Урка­рахъла ил къатIлизиб хIер­бирути адамтас чибяхI­шант ди­­кIутира. ЧибяхI­шан сайри Че­бяхIси ВатIа дергълизив хIяйна вяхъили хъули чарухъунси Къубила Сулайбанра. Урка­рахъла шилизиб ил районнизивра халаси хIурматла адамла у сабри бегIлара халаси кьакьалис бедибси. ИтхIели адамтала уми дедибти кьакьурби илар дирути ахIенри. «Ишдус дудеш акIубхIейчирад 100 дус диркули сари», — викIули сай Набигуллагь сунела дудешличила. «ГехIцIали дус гьалав, Сергокъалала педкомбинат таманбарибси дудеш Кубачив учительли узули вирусири. Илав акIубси ну нешличил шилизи кавкили, ВатIа гьалабси чебла ахъес ХIунтIена ГIярмияла къяянази дудеш арякьунсири. Дунъяла кIиибил дергъ бехIбихьибси дус сабри ил…», — леркулра нуни гIурра Набигуллагь Сулайбановла макьалализирад баянти.
ИлхIейчивад вехIихьили, ЧебяхIси ВатIа дергъ таманбиайчи Сулайбан Кьурбанович хъули чархIевхъун. Баркалла биаб сунес, ункъли балули саби Набигуллагьли дудешла дявила гьуни. БелкIи саби илала юлдашуначилара, цархIилти нушала районна шимазибадти дявила ветерантачилара. БелкIунсиличиб гIяхIли, сецад къайгъибарасра, нуни илдачила белкIесра хIейрусну ва белкIунси тикрарбарес дила кьасра агарану, хIушази гIурра белчIахъес балтас Набигуллагь Сулайбановла «Гъабзадешли дерхъибти дусми» бикIуси макьала. Нуни биалли бурисра гьарахъти 70 ибти дусмазив ну иличил къаршиикниличила.
Дила пикрили, 1974 ибил дус сабри. Ну Кьялкнила таманахIенси урга даражала школализив урус мезла ва литературала учительли узулри. Нушачи школала белчIудила хIянчи ахтардибарес РайОНО-ла комиссия бакIибсири. Комиссияла къяяназив гьатIира гьарахъти 50 ибти дусмазив РайОНО-ла начальникли узули калунси хIурматла учитель уркухъан Сулайбан Кьурбановичра леври. Нуни ил гьалавра валусири. Балутири илала дурхIни Набигуллагь ва ХIямид. ХIямид нуйчив ца курсла удив ДГУ-лизив учIули вирусири, ва нуша камси замана ца общежитиелизир хIердирули калунтири.
Школабазир ахтардидарес гIягIнити дахъал хIянчи дирути сари, ил багьандан комиссияла членти чули ахтардибируси школа лебси шилизиб цацахIели дуги беркIесра кавлули бирар. Нуша Кьялкнила шилизир дузути дибгашанти учительти хIянчи таманбиубхIели, хъули ардашутири.
ХIера, ца илгъуна бархIехъ набчил варх Дибгаши дуги беркIес вакIес хьулухъун Кьубила Сулайбанра. ИтхIели ну 27 дус виубси жагьил адамри, хъайчикайибси. Дила хьунулра лерри, кIел уршира, ца кIел дус виубси, ца бара акIубси. Ну хIерирулри хъалч диркьси, кIапIхIебарибси дудешла юртлизив. Нушала юртлизиб ца биштIаси, нуша мурул-хьунул лерси хъалири уркьлани буцибсира. Бархьли бурасли, ну ил багьандан урузкIулри илцадра хIурматла адам набчи укес. Амма…
Сулайбан Кьурбановичли илди, дила агарти ва лерти, пикрира хIедариб. Нуша кIелра, гIела хъулир чIябарличи тIинтI­да­риб­ти, балали дицIибти буршмачи геркадухъи, савлиличи бикайчи их­ти­латдикIули калунтири. Нуни гьалабра балусири чибяхIшан Исупан-ацци дила дудешла гIя­хIял виъни. Къубила Сулайба Исупан-ацци рузила мурул сайри. Ну нушала гIяхI­ла­чив виштIахIелира къаршииркули вираси ва…
Нуни гьаннара хъумартес хIейрулра чибяхIшан Исупан-аццихъа ва удибси шилизивадси Пиллай-аццихъа (илди кIелра дила дудешла гIяхIли бирутири) гIяшла хайнига. УркIецIиагарли кьискабарили, игълав бицIибси гIяшлизир дуцIути шел-верхIел гIяргIяла гидгари…
Гьанна пикривикIулра ну: «Сен гьатIи нуйчивра кIинали халаси Къубила Сулайбайс набчил ихтилатикIес гIяхIбилзусири?» «Бургар набзибра, нуни хIебалулихьар, се-биалра гIяхIси», — жаваб лугулра наб нуни. Дебали виштIахIелира дила лебилра юлдашуни набчиб халати бирутири. Белики илдазибад набра се-биалра гIяхIси бакIили бургар.
Ит дуги дила дудеш хъулив аги: колхозла мазала хала букIун, дявтала бутIакьянчи ГIяммала Ражаб Къараногъайла авлахъуначиври. Рахли ил хъулив виалри, гIелабси бархIи РайОНО-ла комиссия Кьялкнила школализиб хIебирину, нушала юртличиб букIун хинкI букули бири. Гьайгьайрагу, нуни ила тIалаббираси лебилра ил школала учительти – дила юлдашуни. Дявтала кIел ветеранни чула дявила гьуниличила буресира бурги.