Кумекбарес гьалакли

Гьалабван Сирия­ли­­зиб, мерс­­да­кьи, мусибатлизи би­кибти халкьлис дахъал улкнани ку­мек гIеббаахъибсири. Илди-ур­гар лерри гIяхIбаркьла фон­да­ни­ра.

ХIера, чумал жу­мягIла бухI­­наб Сириялизиб А.Ахъу­шинскийла ули­­­чил­си гIяхI­­­баркьла фондла хIян­­чи­зарти бузули калун. Илдани Си­­риялизиб мерс­дакьун­хIели за­­­раллизи бикибти адамтас ку­мек гIеббиахъулри.
Чула архIяла дазурбазиб фондла жигарла бутIакьян­чи­би Дерфул шилизи баиб, су­не­­зибра дагъистанланти хIер­би­рути. Шилис гьаман «Кучук Да­гъистан» — «биштIаси Дагъис­тан» бикIули бирар, илкьяйдали — Сирияла Дагъистанра.
Илаб хIербирути да­гъис­­­тан­ланти саби. Ши акIа­хъуб­си­ри 1878-1880-ибти дус­мазиб, ила Дагъистанна югла районтазибад – Утамыш, Башлыкент, Къарабудагъкент шимазибад гечбиубти къумукълантани.
Кьанни илдачил цахIна­би­кибтири цархIилти дагъистанлантира: къумукъланти (Кос­тек), кIарахъанти (Го­цатль, Сал­тIа, ЧIох, Хунзах, Акнада), булугуни (Кумух, Кая, Багикла, Чара), дарганти (ЦIу­дахъар, Хажалмахьи, МикI­хIи, МухIи, ХIурхъи, Губдани, Ахъуша, Къадар), дагъис­танна туркани (Гимейди, Уллу-Теркеме).