Сагаси тяхIяр

Республикала кли­ни­­кала боль­ни­­ца­ли­зир де­кIар-де­кIарти излуми ара­ди­ру­ти ва зягIипсилис кунк­деш ал­кIахъути да­хъал отде­ле­ниеби лер. Амма чула се-биалра изесбяхIибхIели, чи­дил от­де­лениелизи дугьа­бизес гIягIнисил хIе­ба­лули къунз­­бикIути ва чус хIяжатли ахIенти мераначи башули ин­жит­­­бирути бахъал адамти къар­­шибиркули бирар. Ил нукьсандеш агарбарес багьан­­дан, ахIерти газета бучIанти, хIу­ша боль­­ни­ца­ли­зирти отде­ле­ние­бачил ва илар ду­ра­дур­кIути ара­вирнилашалти тяхIур­та­­чил тяниш­дарес къайгъи­бире­хIе.

Иш гьакIлизиб РКБ-ла рентгенэндоваскулярная хирургияла отделениеличила бурехIе. Тамашала у ахIену, гьатIи? Ил отделениелизиб бузути хирургунани тамашала, гIядатла ахIенти операцияби дирули сари, илхIелира сархибдешличил. Бара гьалабван, баягъи отделениелизиб Дагъистайзиб бегI гьалаб урхIмешули ахIенси, къиянси операция барибсири. Гьалар илдигъунти операцияби зягIипси гъяраили, лерилра биркIанти убил-чедирули дирутири. ЗягIипсилира илгъуна операция чекасес хIейрусири ва имцIатигъунти анцIбукьуни бебкIаличил тамандирутири. ИшхIели биалли, илар гIяхIла шайчирти дарсдешуни акIубли сари. Иличила бурахъес ва цар­хIилти суалти баяндара­хъес баягъи отделениелизи гьар­ра­кIи­ра.
Наб гьуниваиб отделениела рентгенэндоваскулярный хирург МяхIяммадов Арсен ­ГIяли-АсхIябович:
— Буралли, ишхIелла медицинализиб рентгенэндоваскулярная хирургия «жагь­си» бяхIчибиз саби. ЗягIипсила камличиб биштIаси тIярхъи батурли, хасти гIягIниахълуми пайдаладарили, хирургияла кумекличил хIила тума­чир операцияби дирни ибси саби. БекI­­­бархIилизир эндоваскулярный тех­­ника излуми белгидарес ибси мурадличил пайдалабирусири. Ил шайчир сархибдешуни лерни хIисаблизи ка­сиб­хIели, хирургияла кумекличил хIила тумазир операцияби дирес бехI­би­хьибтири. Ил тяхIярлизиб бекI­ли­биубсигъуна – цархIил операция би­рухIеливан, зягIип­си гъяраэс гIягI­ни­деш агара, камси тIярхъи батурли, хасти гIягIниахълумачил операция барес вирули сай, наркозра бируси ахIен, мерличи секIал хIейзахъуси укол баралли, баибси саби. ЗягIипсила масъала арзес багьандан илис хирургиялашалси кумек гIеббиахъуси саби хасси операцияби дируси рентгенничилси кабинетлизиб. Илаб компьютерлизибад тухтуртани дурабуркIуси хирургиялашалси кумек къелгIеббикес вируси сай. Нушала отделениелизиб бузути хирургуни цазаманализиб рентгенологунира саби, илдани баягъи операция бирухIели, хасти гIягIниахълуми дузахъесра бала. Илгъуна тяхIярличил операция барибхIели, зягIипсила кьаркьайчир дяхъурби кавлули ахIен, ва ил хIябэсил бархIи хъули вархьес асубирар.
— Арсен ГIяли-АсхIябович, сегъунти излуми сагъдирулра хIушани? Хирургиялашалси кумекличила бурили дигахъира.
— Нушани сагъдирулра лебил кьаркьайзирти хIила тумачил дархдасунти излуми. Нушала отделениелизир уркIила-хIила тумачил, бекIла мехIела хIила тумачил, хъябла кIелра шайчибадси хIила тумличил (сонная артерия), лерил кьаркьайзирад дашути бекIлидиубти хIила тумачил, шагьтумличил (аорта), кьяшмала тумачил, чакарла изайчил дархдасунти излуми сагъдирули сари. Илкьяйдали нушани бакIриби, хьунул адамла дурхIнукIлизирти демдриби (миома) эмболизацияла тяхIярличил арадирулра. Ил тяхIяр хIясибли камлизибад тярхъи батурли, катетерла кумекличил изуси биркIайзирад дашути хIила тумази, артериябази медицинала хасси журала пластик (миомалис), химияла дармунти (демдрила бакIрибас) духI­на­кайути сари. ХIилизирад демдрила клеткаби чус пайдалати секIултачил гIердурцули, халадикIути сари. Эмболизация барибхIели биалли, дедмрилизи хIи хIедашахъандирули сари. Демд­рилизи хIи ва пайдалати секIулти хIедашандиубхIели, демдрила клеткаби дубкIули сари. Иличибли хIила тумазибад асарбарили, демдрила излумачил зягIипти арабаресра имканбикIули саби. Чебиуливан, нушала къуллукъла бяхIчибизуни дахъал шалубарти сари, сарира лебил кьаркьайзирти излумачил дархдасунти диъни багьандан.
— Бара гьалабван, хIушала отделениелизиб Дагъистайзиб бегI гьалаб, гьачамлис чилилра хIебарибси, гIядатла ахIенси операция барибсири. Се операция сабри ил, секьяйдали барибсири, иличила нушала бучIантазира бурая.
Рентгенэндоваскулярная хирургияла отделениела заведующий МяхIяммадов Шамил ХIяжиевич:
— Нушани дура­беркIибси операция ишгъуна сабри: «эндопротези­рование ане­в­ризма брюш­ного отдела аорты». Цар­хIилван буралли, канилабси бягIубиубси шагьтум тIа­шаили, илала мерличиб сагаси кабатниличил бархбасунси. Канилабси отделлизибси кьаркьайзиб бегIлара халаси шагьтум бягIубирули саби, хIила туми гIядатлайтичир кIинали халадаили, гьарзадирули сари (2 см.-личирад 5-6-личи бикайчи). Илкьяйдали даталли, хIила туми дердес асубирар, ва адам чумал минутла ухIнав убкIуси сай. Илгъуна бетхIеахъес, хIила шагьтум хIебердахъес багьандан, операция барес чебиркур, ва аневризма (канилабси шагьтум бягIубиъни) кьаркьайзибад убкасили, хIи дузахъуси сагаси тум (протез) бируси саби. Адамли аргъесли илкьяйдали бурес вирар. Илгъуна аневризма кьаркьа чидил-дигара биркIайзиб акIес асубирар. Операция барибсири февраль базличиб. ЗягIипсилис гьала-гьала операция барахъес хIейгулри. Гьайгьайрагу, урухкIули урги.
Атеросклерозли бетаахъурсири аневризма. Операция дурабуркIухIели сегъунтилра къияндешуни адхIекIуб, ункъли бетерхур. ЗягIипсира гьанна гIяхIси агиличив сай.
ЗягIипси адам, сай хIерируси мерла больницализибад направление касили, нушачи вакIалли, гьар секIал нушани гьунчидиркахъути сари. Арцлашал ил операция дебали дурхъаси саби, ил багьандан илис квотабира дебали камли дирар. Нушани баягъи операция матъал сабри барибси, хIукуматла харжаначибли. Операциялис гIягIнити лерилра гIягI­ниахълуми нушани жумягIла духIнар Аме­рикализирад дакIа­хъибтири. Хасти гIягI­ни­ахълуми, ваяхI зягIипсила биркIантачи цугли умцурли, илала биркIантала умцлаличи цугдикахъили, дарахъибтири. Сантиметр хIясибли баралра цугхIедикалли, зя­гIипсила гIямрулис халаси урехи ал­кIуси саби. Ил багьандан нушани гьар секIал хIисаблизи кайсутира. ХIу­ку­матлис операцияла багьа миллион хIябдарш азир къурушла кьадарличи абиркули саби.
— Шагьтум бягIубирнила сабабти сегъунти сари?
Отделениела рентгеэндоваскулярный хирург Кьурбанов Арсен Асадуллаевич:
Шагьтум бягIубирнила сабабти декIар-де­кIарти диэс асубирар: атеросклероз (хIила ту­ми гъярцI­диубли зая­диъни, хIила тумазир вай­ти гIявадешуни цаладикни), хIи­ла гъяж ахъ­ли биъни, ал­кIу­кад шагьтумлизир далагар­дешуни лер­ни, деба­ли гIясивиъни (нервабази викни), дебали вамс­ни (халаси хIянчи барили), бехIемцI­ли­зи викибхIели, канила, уркIи-михъирла шай­чив дяхъи-хъаслизи викни.
УркIила аневризмала бекIлибиубси сабаб инфаркт саби.
Мисаллис, машиналичив бехIемцIлизи викили гIергъи жагьил адамла кани рульличи чегили, къячбилкули саби, ва сайра иличила шакиркули ахIен. Селра хIейзусиван кабилзули саби, бячунсира агархIели. Камси заманалис гIергъи кани тимхъбикIес бехIбирхьули саби, илаб се-биалра лебсиван. Узи баралли, шагьтум бягIубиъни чебаэс вирар. Камси заманалис гьаларван илдигъунти операцияби зягIипси гъяраили дирутири. Кани гъяраэс, гьалакадизурти даргмах дитIакIес, шагьтум буцес, гъяраэс, ила протез бирбес ва дахъал цархIилти къиянти вяшатIала дарес гIягIнибиркусири. Дебали урехиласи операция сабри ил, бебкIала анцIбукьунира имцIали къаршидиркутири. СенахIенну атеросклерозла асарлиур хIила туми дарсдиъниличил илди удутири. Гьанна биалли, нушани хасти секIултазибад тум (протез) барили, заябиубсила мерла кабалтулра. Операция, кьяшлизи камси тIярхъи батурли, ангиографияла рентгенна хасти гIягIниахълумала кумекличил бируси саби. Аневризма кавлули саби, амма протезли гьар секIал сунечи чеасили, хIила тумла бузери гьунчибуршули саби…
ИмцIаливан аневризмала изала бируси саби бехIемцIлизи, дяхъи-хъаслизи викибхIели, кьяшмала шайчирти излумала бегIтала. Амма ил изала илцад-декIар зумали къаршибиркуси ахIен.
— Нушала зягIиптази сегъуна насихIят гIеббурес дирудая?
— БекIлибиубсигъуна, секIал изес­бя­хIиб­хIели, хIушала хIуша дармунтани дужули, диаркамайрудая. 45-50 дус виубли гIергъи гьарил адамлис, арагIебли кьаркьала ахтардибарес хIяжатси саби. СенахIенну илдигъунти дусмачир адамла, илди лерниличила шакалра хIеркути, хIила тумачил дархдасунти излуми диэс асубирар. Заманаличир тухтурличи дугьадилзеная, хIушаб хIяжатси кумекличил пайдаладиреная. Нушара мурталра хIушаб кумекбарес хIядурлира. Лебтасалра арадеш биаб!