«ХIейгахъис ялавкардеш…»

Дагъистан Республикализиб бегI­лара халаси медиа-анцI­букь бетерхур. ХIябал бар­хIи «Россияла дила тарих» бикIуси тарих­лашалси парклизиб «Регионна СМИ-б­и сагаси лугIурбала бетуцла шуртIразир: гьаладяхI дашнила бяхIчибизуни» ибси бахълизи мягIни-хIял иргъахъути гIягI­ни­ахълумала мажлисличир специ­алистунани, сагаси лугIурбала дунъяла бутIа сабливан, журналистикала масъулти хIердариб.

Мажлисличиб гIядатлати СМИ-бачи социальный сетанани сегъуна асарбирулилра гъайбикIули калун. Ил ибхьнилис хасбарибси балбуцличир жигарла бутIакьяндеш дариб Дагъистанна БекI Сергей Меликовлира.
Медиа-мажлисли Россияла регионтазибад даршани бутIакьянчиби цалабяхъиб. Гьарил стендли лугIурбала бетуцли (цифровизация) СМИ-би секьяйдали дарсдарилрил чебиахъулри.
Илар ахъдуцибти бекIлидиубти темаби сарри: лугIурбала (цифровизацияла) шуртI­ра­зиб регионна журналистика, СМИ-би гьаладяхI дашнила сагати тяхIяр-кьяй­да, багьахънибалашалти технологиябала имканти бузерилизир пайдаладирни ва пагьмучебти жагьилти гIеббуцни. Цазаманализир тарихлашалси парклизир детурхулри гIядатли бетаурси жузала «Тарки-Тау» ярмарка ва Россияла миллатла жузла фестиваль, сабира Россияла жузи дурайантала Ас­социацияличил балкьаахъурси.
Балбуцла гIяхIлачил гьуниваибси ДР-ла БекIли Дагъистаннизир 14 мезличил изданиеби дурадулхъниличила, ил нушала регионнис тамашаласи хасдеш биъниличила, СМИ-бани адамтала масъулти ирзнилизиб халаси кумекбирниличила, илдани адамтала ва хIукуматла ургар бархбасуни кадилзахъниличила цIакьбарили буриб.
Мажлисла цаибил бархIи илкьяйдали Дагъистан Республикала БекI Сергей Меликовла пресс-конференцияра бетерхур. Иличир бутIакьяндеш дариб масс-медиала 100-цад вакилли. Балбуцла гIяхIлала лугIилизир гьанбушес вирар Россияла багьахънибалашалти гьаркьяти агентствобала – ИТАР-ТАСС-ла, «Интерфакс»-ла, «Новости» РИА-ла, «Российская газета» федеральное изданиела руководство, Россияла журналистунала Союзла секретарьти, СКФО-ла субъектунала вакилти, регионна изданиебала редакторти.
Регионнис бекIдеш дирусини 3 сягIятла духIнар 30-цад суайс жаваб чардатур. Илар декIар-декIарти масъулти ахъдуциб – адамти шинничил гIеббурцнила, гьундурала, ванзурбала ва цархIилти.

«Дагъистан» РИА-ла руководитель МяхIяммад МяхIяммадов Инстаграммлизибси бяхI секьяйдали бузахъусил ибси суайс, регионна БекIли багьахъур: «Инстаграмм нуни бучIуси саби, ва аги-кьяйдаличил пайдалавиубли, илаб икьалабирути ва челябкьлала бузерилис кумекладиэсти пикруми гьаладирхьути адамтас баркалла багьахъес дигулра».

Илкьяйдали политолог, социолог, тарихчи, журналист Ханжан Кьурбановли вакцинацияла чебкадси масъала ахъбуциб: «Коронавирусла чейхъуси изайчи къячбилкуси масъала – мукъри дурадуркIути залани гIейкIнила, QR-кодани пайдаладирнила, бизнеслис къияндешуни алкIнила шуртIразир секьяйдали аги-кьяйда ибкьтили хIедиахъес имканбикIуси?»
Сергей Меликов: «Ну вачавархилра: хIукуматли къадагъалати тяхIяр-кьяйда Дагъистаннизирцуну кадизахъурти? Яра лебилра дунъяличир кадизурти аги-кьяйда сарив? Дагъистан ишбархIи, лебилра дунъя кьяйдали, хIербирули саби… арабирутачиб, зягIипбиркутала лугIи имцIали саби. Даширая, лерил секIал пикрилизи кайсехIе.
Мукъри дурадуркIути заманаличила гъайикIалли, гьаланачи илди тамай гIекIибти ахIенри, Роспотребнадзорла насихIятуначил къадагъалати тяхIяр-кьяйда сарри дузахъути. Нуша дикIулри: заланази 450 адам кабурцули биалли, хIушани далдуцуни дурадеркIес дирудая, амма 100-личиб имцIали адам хIебиахъубли. Илкьяйда бирусири заланази башути (самозанятые) – хурег балкьаахъес, сто­лани даршес, музыкала гIягI­ниахълуми дузахъес – адам­тас арц дарахъес имканти диахъес багьандан. Амма мукъри дурадуркIути заланала вегI­бекIунани илди цархIилван аргъиб ва илдигъунти шуртIразиб хIебузниличила багьахъур. Нуни се буриша? ТяхIяр-кьяй­да хIясибли дузес хIейгули гIер­гъи, бекIлил хIедузудая.
Нушани адамтази зягIип­хIе­бикахъес ва хIебеб­кIахъес имкан­бикIахъути тяхIурти дузахъес тиладибирулра. Бизнеслис биалли, гIямрула сагати тяхIурти хIисаблизи касили, бузери тIашбатес чебиркур».

Пресс-конференцияла дазурбазиб, «Замана» газетала бекI редактор Арсен Юсуповлира республикала БекIлизи хьарбаиб: «Юлдашунала, барх­кьябала, бузутала хIял-тIа­би­гIятла сегъунти къиликъуни чихъли кьиматладирули вируда, сегъунти хIейгахъида?»
Сергей Меликов: «Мардеш, бархьдеш дигахъни, жавабкардеш. ХIейгахъис – кьясдеш, къунби ва ялавкардеш. Вирхулра, ишбархIи ну-алав цалабиркути адамтазир кIиибил кьукьяла къиликъуни агниличи. ЦархIилти лерилра секIал биалли, дарсдарес вирар. Нуша хIердирулра, ду­чIул­ра, ва школализи дашу­хIе­­л­ицун ахIен нушаб бяркъ лу­гусира».
Пресс-конференция ахирличи биркахъули, республикала БекIли Дагъистаннизиб мажлис ца ити ахIен дурабуркIуси или багьахъур. «Нушала регион тарихлашал культурала, багьудила дайли бетаурли саби. ИшбархIи республикализиб сабухъчебли бузули саби дахъал миллатунала вакилтили сабти журналистуни, 14 мезличил газетаби-журналти дурадулхъули сари, халати хIябал телерадиокомпаниябани бузери къелгIеббикули саби. Мажлис ихтилатла, дарсур устадеш гIериснила, масъулти ирзнила гIяхIси майданни бетаахъес чебиркур», — викIи ил.

ДР-ла печатьла ва багьахънибала шайчивси министрла къуллукъуни заманалис дузахъу­си ГIумаргIусман ХIя­жиевли бел­гиси балбуц дурабуркIнила мягI­ничебдешличила аргъахъиб.
«Илдигъунти мажлисуни устадеш ахъдурцнилис кумекли детарар, сенахIенну ишаб гъайбулхъули саби федеральный СМИ-бала вакилти. Илдачи лехIирхъес, цахIнабси бяхIчибизлизиб регионна СМИ-бала мер белгибарес имканбикIур», — буриб ГI.ХIяжиевли.
Илала гъай хIясибли, бегI гьа­лабси яргализир бучIантала ва хIербикIутала иштяхIуни пик­рилизи касес чебиркур. Ил багьандан багьахъниби-баян­тира декIар-декIарти жураба­зир гьаладирхьес гIягI­ни­ли сари.