Селис дурабуркIуси?

Ишдусла октябрьла 15-личибад лебил Россияла мер-мусаличиб адамти хIисаблизи кайснила хIяракат (перепись) бетурхули саби. Илди хIянчи 2020-ибил дуслизир дурадеркIес хIяжаттири, амма коронавирусла чейхъуси изайчил дархдасунти аги-кьяйда багьандан, гIелайзи ардухибтири.

Иш гьакIлис адамти хIисаблизи кайснила хIянчи цифровой журали дурадуркIули сари. ЦархIилван буралли, лерилра жавабти электронный гIягIниахъалализи (план­шет) лукIути сари. Дигусилис онлайн тяхIярличил пайдалавиубли, жавабти дедес ва хIисаблизи касахъес имканбикIур. Ил барес вирар пачалихъла гIяхIдешунала («Госуслуги») порталлизиб. Адамти хIисаб­ли­зи каснила цаибти баянти 2022 ибил дусла апрель базличир якьиндирар. Тамай хIянчи хъарарахъу 2022 ибил дус ахирличи биркухIели.
Адамти хIисаблизи кайснила хIянчила мурад Россияла Федерациялизиб чум адам ва чинаб хIербирулил, илдала яшавла шуртIри ва багьудила даража сегъунтил багьес саби. Илкьяйдали багьес дигули саби нушала пачалихълизиб сегъунти миллатунала адамти хIербирулил, ил лугIилизиб — илдани далути ва дузахъути мезанала кьадарра. Хъалибарглизиб чум дурхIя лебал белгибарили, илдала яшавла даражара хIисаблизи кайсуси саби. Илди баянти хIясибли, улкализиб социальный бяхIчибизлашалси-экономикалашалси политика тIашбалтуси саби. Бахъла суалти акIес асубирар лерилра баянти МВД-лизир, ЗАГС-лизир ва администрациябазир лерли диалли, чеимцIали хIяракат се барес дурабуркIуси или. Марлира, илди лер, амма адамти хIисаблизи кайснила хIянчи дурадеркIибхIели, улкализиб хIербирути адамтачила баянти тIинтIли дагьес имканбикIур.
Нушала улкала тарихлизир вецIну цара перепись дурадеркIибти сари. Цаибси 1897 ибил дуслизиб дураберкIибсири. Ил манзил Россияла империялизиб 125,7 миллион адам хIербирулри. БегIла гIер­гъиси 2010-ибил дуслизиб дура­бер­кIиб­сири. Ва Россияла­ Федерациялизиб 142,9 миллион адам хIер­бирули саби или кабизахъурсири. 1920-ибил ва 1937 ибил дусмазир дурадеркIибти переписуни далкIтази халдарибтири. 1920-ибил дуслизир граждан дургъби детурхни багьандан. 1937 ибил дусла переписьла баянти биалли, адамтачи бируси ­гужличила хIебагьахъес дигIяндарни багьандан. Илди дусмазиб СССР-лизиб бахъал адамти лагерьтази ва туснакъунази бухIнаибтири. Ар­бякьунси даршдусла 90 ибти дусмазиб перепись гьачамалра дураберкIибси ахIен­ри. Нушала Россиялизиб цаибти ил журала хIян­­чи 2002-ибил дуслизир детерхуртири. ООН-ли гьар вецIал дусли адамти хIи­саб­­лизи кайснила хIянчи дурадуркIахъес маслигIятбирули саби, сенкIун илди дусмала духIнар жамигIятла гIямрулизир гIяхIцад дарсдешуни кадиркули сари, биштIати халакабиули саби, адамти ита-иша башнила аги-хIял кадилзули сари (миграционные процессы). Ишдус дурабуркIуси перепись лебил дунъяличиб дурабуркIуси переписьличил бархбалсуси саби. ООН-ла баянти хIясибли, ишдуслизир 80 улкализир адамти хIисаблизи кайснила хIянчи дурадеркIили дирар.
Илди хIянчи детурхули сари нушала шилизирра. МикIхIила шилизиб администрацияли, адамти хIисаблизи касахъес багьандан, кIел кьукья акIахъубли лер, чузира кIикIел адам кабурхути. Илдас кIел машинара декIардарили сари. Администрациялизиб буриливан, илди хIянчи ункъли детурхули сари. Диргалабулхъуси селра агара ва дахъхIи агарли ахирличи дикили дирар. Адамтани гибти баянти дархьтил хIянчизартани ахтардира дирули сари, чузир лерти баянтачил цугдуцили. Илала дурабад, бусягIятла замана нушала шилизиб дурала пачалихълизибад бакIибти адамтира леб. Илдачила баянтира лукIули сари. ЖамигIятла ургаб иргъахънила хIянчи дураберкIибсири. Селис дурабуркIусил перепись багьахъурсири, илала кьадриличила аргъахъибсири. Илкьяйдали «Госуслуги» сайтлизибад перепись секьяйда дураберкIес вирусилра чебаахъиб. ИшбархIила манзил багьахънибала технологияби жигарчерли гьаладяхI дашуси замана саби. Илди гIягIниси тяхIярли дузахъес ва гIямрулизир асарчерли пайдаладирес бални, гIяхIси саби. Пикридухъеная иличила ва ил шайчиб багьуди касая. Илкьяйдали переписьлизир жигарла бутIакьяндеш дарая!