Кьас — халкь разили биахъес

ГIялиев Залкип ГIямарович акIубси сай 1963 ибил дуслизив Сергокъалала районна КичихIямрила шилизив. Илини Дагъистанна пачалихъла мединститут таманбариб ва хIябал дус республикала больницала хирургияла отделениелизив узули калун.

1995 ибил дуслизив Москвализив медицинала Академиялизибси клиническая ординатурализи керхур ва кIел дус хирургияла кафедрализивра узусири. Илис гIергъи керхур аспирантурализи ва хIябал дус дикибхIели, белчIудира хъараахъурли, хирургияла шайчибси медицинала гIилмуртала кандидатла у сархиб. Ца дусла курсани тамандариб халкьла арадеш бихIнила тяхIяр-кьяйда руркънила шайчирти. 2001-ибил дуслизив Россияла халкьанала Гьалмагъдешла уличилси университетла медицинала факультетлизибси докторантурализи керхур ва хIябал дус хирургияла ва онкологияла кафедрализив учIули калун. 2004-ибил дуслизиб медицинала гIилмуртала докторла у касиб. Хирургияла шайчирти гьаркьяти, адамтас кумекдиэсти тяхIяр-кьяйда дяркъурли, илди дузахъни багьандан сархибсири илгъуна у.
Москвализив декIар-декIарти медицинала учреждениебазив хирургли, онкологли, урологли узули, сунени бузахъуси санигIят хIясибли мединститутла студентунас лекцияби дучIули, хирургияла сагати тяхIуртачи илди бурсибирули калун.
Гьалавван конкурс хIясибли Ахъушала районна медобъединениелис бекIдеш дарахъес катурси З.ГIялиевлизи чумал суал дедира.
— Залкип ГIямарович, сегъунти мераначив узули калунри Москвализив?
— Москвализив ну гъал дусра-сера узули калунра. Ординатурализив учIухIели, цазаманализив С.П.Боткинна уличилси больницализив — хирургияла шайчибси къалабаси кумек хIяжатти адамтачи хIеруди бирули узусири. Сегъунти-дигара анцIбукьунази бикибти адамти къаршибиркули бири: 90-ибти дусмала аварализиб кьакьурбазиб бяхъибти, машиналичиб хатIа бетаурти, къавгъализи бикибти… Илдас хIяжатсигъуна кумек къантIси заманала бухIнаб гIеббаахъес гIягIнисири. Наб гьанбиркур итди дусмазиб барибси хIянчи хирургияла шайчирти устадеш ахъдуцнилизиб дебали мягIничебсили бетаур или.
Чум дус учIули калунра виаслира, ил заманала ухIнав узра узусири — Москва ва Химки шагьуртала медицинала учреждениебазив, халкьанала Гьалмагъдешла уличилси университетла кафедрализив. Хирургияла ва онкологияла кафедрализив конкурс хIясибли профессорла къуллукъличи лайикьикира, медицинала хIянчизартала багьудлуми ва устадеш ахъдурцуси факультетлизив ва эндоскопическая урологияла кафедрализив хирургияла шайчирти лекцияби дучIули ва дирути операцияби чедиахъули узули калунра. Тухтуртала багьудлуми ва устадеш ахъдурцуси факультетлизи Россиялацунра ахIи, СНГ-ла улкназибадра башутири. Илав ну бахъал адамтачил тянишвиубра, гьаннара бархбас бузахъутира леб.
— Мурт чарухъунри Дагъистаннизи?
— Дагъистаннизи чарухъи чумал дус виублира. Хасавюрт шагьарлизиб абхьибсири лебилра Северный Кавказлис кьад­ри лебси медико-хирургическая Академия. Ну ила узахъес жи­ва­рибсири ва кIел дус илав узули калунра. МяхIячкъалализибси «Лекарь» бикIуси адамтала арадешлис къарауйчибси Центрла руководительли узахъес тиладибарибхIели, ца дус илабра хIянчи барира. Мединститутлизив учIухIели, дила преподавательли калунси ца профессорли гIеббурни хIясибли, Избербаш ша­гьар­лизиб арадеш мяхIкамбируси, Р.П.Аскерхановла уличилси Центр абхьира. Центрлизир 36 адамлис хIянчила меранира акIахъубра.
— Илав сагъиэс багьандан дахъал харжани хIяжатли дургар кьалли, арц агарсини се барес гIягIнили?
— Иша вакIибси цалра адам хIеруди хIебарили чарвируси ахIен. Арц агарси вакIалли — направление кабухахъес хъарбируси саби, ва илис хIяжатти гьар секIал ФОМС-ла харжаначил гIердурцути сари. Ишар гьар шайчир хIяжатти гIягIниахълуми лер. Анализуни далкьарахъути сари кIел-хIябал сягIятла духIнар. Гьар журала специалистуни бузули саби.
— Ахъушала больницаличила, арагIебли районнизиб халкьла арадеш мяхIкамбирнила агиличила хIезиб сегъуна пикри акIуба?
— Масъулти, гьайгьай, ишар дахъал лер. ДР-ла арадеш бихIнила Министерствола маслигIят хIясибли, конкурслизир бутIакьяндеш дарили, гIяхIти кьасаначил вакIибсира ну иша. Чумал районнизир лертири бекI тухтурла къуллукъличи кабатес багьандан гьаладихьибти конкурсуни – нуни чеббикIира Ахъушала район. Аргъибти сари нуни хабурти Ахъушан ГIяли-ХIяжичила, машгьурси тухтур ХIянипа ГIямаровличила, хабарла тарихчи Расул МяхIяммадовличила, халкьлис дигуси Писки МяхIличила…
Ну иша узес вакIили чумал бархIи дикибхIели, Ахъушала районнизи бузерила архIяличил вакIибсири Дагъистан Республикала Правительствола бекI ГI.Амирханов. Районна больницализи ухIнаухъи, ишабси аги хIербариб, сагаси поликлиника сеналра хIяжатли биъниличила аргъиб. Илкьяйдали, районна больницала юртлизиб капитальный ремонт дураберкIесра планнизи каберхахъурси саби.
БусягIят детурхули лер хIянчи больницала юртла луцри дурарад хасти секIайчил кIапIдирули, больницала бухIнаб хIябцдеш агарбиахъес, ванадеш имцIали биахъес.
Ну иш къуллукъличи катурли гIергъи лерилрара- сера шимази ваира, сегъуна агиличир сарил шимазирти медицинала учреждениеби ахтардидарира: Нахкила шилизибси участковая больница, АметеркIмахьила, МухIела, Усишала ва цархIилтира шимазирти фельдшерско-акушерский пунктани. Илдазирра дахъал хIянчи дарес гIягIнили сари. Ишдуслизир шел сагати ФАП дарили дирар: ЧебяхI МулебкIила, Хъялила, Цугнила, Уллучарала, АметеркIмахьила шимазир. МухIела шилизир сагаси амбулаторияла мер-муса далкьарули лер.
ИшбархIилис районна больницализи хIяжатти дармунти хили сари. Больницализиб гIяхIти специалистуни, жагьил тухтурти леб. Республикала, Россияла гIяхIтигъунти медицинала учреждениебази бурхьули, жагьил тухтуртала багьудлуми ва устадеш имцIадикIахъес, районна адамти дура хIебашахъули, ишаб хIяжатси кумек гIеббурцести шуртIри акIахъес, сагати тяхIурти хIясибли операцияби дирахъес, илдигъунти устадеш лерти тухтурти дурабад кес пикри саби.
— Хирургиялизирти сагати тяхIяр-кьяйда дузахъесра кьас бургар?
— Нуни ишди бурхIназиб, хирург-маммолог сайливан, ца хьунул адамлис операция барира. Операция гIяхIил бетерхур, сагъкарирули сари. Кьас саби нуни касибти багьудлуми ва устадеш халкьлис виубцад манпагIятдиахъес. Тухтуртачи, районна больницаличи халкьла бирхауди ва хIурмат чардухъахъес чараагарли хIяжатси саби.
— БекI тухтур сайливан, цагьатIи суал хIегес гIямал агара: сен саби районнизиб коронавирусличи къаршили дурабуркIуси хIян­чи?
— Ил шайчибси хIянчиличи халаси пикри бяхIчииули саби дигалли районна администрацияли, дигалли республикала органтани. Гьар секIал гьунчидиркниличи дирхули дузес гIягIнибиркур. Хабарлизиб бурибти сабурла, яхIла адамти саби Ахъушала районна халкь. Илдала баркалла сархесли хIянчи бетаалли, нуни ил халаси игъбарлизи бейгIес вирус.