Дигахъеная нешла мез

Наб педучилищелизир ручIути дусмазир дарган мезла дурсри имцIали дигахъира. ГIяхIси пре­по­да­ватель вири илди дурсри кадирхьуси, даргала мезличи нушазир гьарли-марли диги адикьес бажардиикибси микIхIен Ражабов МуртузагIяли Ра­­жа­бович. Илала шаласи сипат гьаннара дила хIул­бала гьалаб леб. ИшбархIиван гьанбиркур па­ча­лихъла им­тихIян бедлугухIели, илини набзи баян­барахъес гибси предложение: «ДугIбани дирихьми дугIиу, ну­шачи сагали БерхIи абулхъан».

ИшхIели нешла мезличила, илди хъум­хIертахъ­ни­личила пикруми газетабала бяхIяназир имцIа­диуб­ли сари. Сепайда, халаси барсдеш чебиули ахIенра.
Ну шила школализир 25 дус нешла мезла дурсри кадирхьули калунра. Нуни ручIахъули калунсири, ишбархIи республикала «Замана» газетализир бекI редакторла заместительли рузуси Салимат БяхIяммадовна ГIялиевара. 50 дусличибра имцIали кайсули, ил газетала гьарил номер нуни ца хIярп ургаб хIебатурли, бучIули рирус. С.ГIялиева школализирра «шула» кьиматуначилцун ручIусири. ХIера, илис назмула чумал тугъра багъишладарес дигулра:
ХIед халаси баркалла,
Салимат – пергер дарган,
ГIякьлу-дагьриличирли
Даргазир ахъриубси.

Бузерила маргьличир
ГIурра гьаларикаби,
ХIуни буциб мерличир
ЧIумали каризаби.

Мургьи биштIал биалра,
Багьали дурхъал бирар,
ХIерамсурли рузадли,
ХIела багьа ахъбирар.
Нешла мезличил чула дурхIнази гъайхIебикIни багьандан, цацабехIти бегIтачи дила гьимидулхъан. Илдала дурхIнани нешла мез хъумуртнилис кумекли детарули сари гьарил виштIасила някъбазир камхIедирути телефонтира, гьайгьай, телевизортира… Илдачи хIербикIули, дурхIнани чула бегIтала мез бекIлил хъумуртули сари.
ХIера, се лукIулил даргала поэт Казимбек Рабазановли сунела «Дигулра» бикIуси жузлизиб:
«Дигулра наб нешла мез
Мурталра хъумхIертули,
«Аба» ибси дурхъал дев
«Мама» бетхIерахъули.

Дигулра дарган мезли
Неш-дудеш гъайбикIули,
Бурул цалра гъайлизиб
Урус дев барххIейули.

Дигулра мез дагьахъес
Дудеш къайгънавиркьули,
«Ада» эс хIяжатхIели,
«Папа» или хIейкIули».
ЦацадехI анцIбукьуназиб, дудешра нешра декIар-декIарти миллатунала биъни багьандан, илдачибад акIубти кIидехIелра мез далес бажардихIебиркни сабабли, хъалибарглизир урус мез пайдаладирес чевкъули сари ва иличибли дурхIни урус мезли гъайбикIутили бетарули саби. Наб ишаб нешла мез дагьес ва илди мезли гъайбикIес иштяхI акIубти дурхIначила ца мисал гьанбушес дигулра. Дила рурси Индирала хIябал биштIати акIуб. Илдазибад кIел рурси шагьарлизиб бучIес бехIбихьибтири. Илаб урус мезла дурсрачицун башути биъни сабабли, илдани даргала алфавитлизирти кIирка хIурпри далули ахIенри. Нуни илдас дарган мезла букварь бедира. Илдани, иличи хIербикIули, кIирка хIурпри дяркъур, букварьлизибад бучIес хъярхъли бурсибиуб. Илди ишхIели умули даргала мезличил гъайбикIули саби. Илдала бегIтира хъулиб нешла мезличилцун гъайбикIар.
Рурсбани мургьила медальличил школа та­манбариб, МГУ-ла магистратурара ункъли хъараахъур. Халалгъуна рурси — Саригет Москвализир — ша­гьарла прокуратурализир рузули сари. Риш­тIал­гъуна — Муъминат англияла мезла дурсри ка­дирхьули, заманалис школализир рузули сари. КIелра рурсили англиялантала мез дурусдешличил ва лергIерал ункъли дала, илди мезличил делкIунти жузазирад делчIунти хабурти нушази дарган мезличи шурдатурли дуру. ХъулибхIели, нушачил илди рурсби нешла мезличилцун гъайбикIар, цархIилти мезличил ца дев хIебуру. Ил секIай илдани нешла мез хъумхIертниличила, илди дигахъниличила бурули саби. ДурхIнас илди дигахъули диалли, нешла мез дагьес къиянхIебулхъан. Гьайгьайра, ил секIал имцIаливан бегIтазибадра дигахъуси саби. Индирала урши Амирлира 8 класс «шула» кьиматуначил тамандариб. КIелра халати рузбиван, илра нешла мезличил ункъли гъайикIар, нешла мезла дарсличиб хъарбарибси хъули хIянчи хIядурхIебарили шко­лализи архIякьян, ил предметлис «шула» кьиматуни кайсу, предложениебала лукIнила шайчирти дар­хибдешуни гьанаалли, набчи зянкъикIар.
Гьачам бархIехъла заманализир ну рурсила юртлизир къарширикира. Дугила кьанси манзиллизив (сягIят 11 диркулри), Амир жуз някълабли столла гIела кайилри. ХIеррикIулра: иличи хъулиб уркIиличиб багьахъес ца халаси назму хъарбарили. Нуни илизи савли белчIес вирудну усес кайхьен ира.
— Юх, — викIар Амир, — наб жагIял иш назму багьурли, «шула» касес дигулра.
Спортла лерилра тренировкабачира вашули, илкьяйдали, ункъли учIулира сай нушала Амир.
АхIерти дурхIни, школабала дучIанти! Вари, дигахъеная хIушала ахIерси нешла мез!