Разидешли ламбикIуси а­р­хIя

Савли, жявли арцантани ма­кьам­­ти зайдухъахъунмад рес­пуб­­­ликала тах шагьарлизиб ха­ла­сигъуна сабси редакцияла гьала дар­гала миллатла «Замана» газетала хIян­чизарти цалабиркесбииб. Илди разили их­тилатбикIулри ва ца хъалибаргла член­тиван хIулкIули гьарил гъамируси чула уртахълис шадли гьунибиулри.
Жагаси ва халаси маршрутка гъам­биуб­хIели, ила сабурличил лебилра абацIиб, масхуртанира дукелцIилира ил гардарбухъахъун ва сягIят 7 дикибмад архIяличи – турпоходличи гьайбиуб.

Машиналичир музыкала ва масхуртала тIамри урга-ургади тIашиули, гидли нушала республикала тарихличила ва ишхIелла гIямруличила баянти гьаладирхьулри.
Республикала жагати мер-муса чеди­дир­хъули ва пергерти шимазирад дикили, ЧIиркIейла ГЭС-ла мер-мусаличи бамс­ри­­ахъес гьайдиублири нуша. Савлила Бер­­хIира нушаб хIулкIули гьунибиулри ва сунела мургьила чурми сахаватли ду­бур­тачи, вацIурбачи, дянг авлахъуначи, … гIяйдирулри.
Ахирра даира ЧIиркIейла ГЭС бузесаэс багьандан адамтани бетаахъурси шин­на халаси шарала мякьла. Ил чебаиб­мад наб ГIяхIмадхан Абу-Бакарли белкIунси «Варъала шурми» бикIуси ил мерличиб гьалаб ши бирниличила ва илабадли чIир­кIей­ланти сагаси мерличи гечбарниличила, ил шарала удир даимлис калунти адамла кьисматла ва бузерила ди­гIян­дешуначила гьанбикиб. ХIера, сегъуна буилил адамла кьуватчерти някъбани акIахъубси умути шинна биштIаси «урхьу». Ахъти дубуртачибси дяхIи бицIули, ила диути дяргIибти шин ва урунжунала шараб цаладиркути са­ри шарализи. Ил багьандан саби ил ил­цадра шиниша рангли варакьбарибси ва дяхIимцIайзибван закра иларти бамбала ситIнигъунти цIуба гъагултира чедиути. Илдицуну гьатIи шиннизир чуласун мяхI­кам­ли куртIдикIути. Шара-алав даимти къараултиван тIашкадизурти дубуртира дахъ гIя­чихъли чедиулригу шиннизи бекIудили атIи, куртIдикIутиван.
Шарала дублаб гIяхIлачи хIерли катер тIаш­лири. Ила нуша мяхIкамли кадацIира ва кIиибил дерхIличи черяхIяхъира. Агь, илавад хIерикIухIели гьатIира жагалиригу алавси тIабигIят. ХIязлис буили ахIен ну­шала дубурла мер-муса чедаэс или бахъал туристуни цалабиркути. Бархьси са­би, цархIилти улкназирван ишар зурбати кIялгIни ва дурхъати ресторанти агара, ам­ма тIабигIятла жагадешуни иш дунъяла къакъличир ишаргъунти хIедургар или гьан­бикесли саби.
ХIерикIули, бикIуливан, велкъес тяхIяр агара кьалли дахъ уктемли тIашкадизурти дубуртачи, илдала уркIбазирад дашути ва къугъаси макьамра каили, кадухъунти хIуркI­­бачи, илди даимлис цахIнадиркуси гьай­­батси шараличи. Нушала катер багьла­ли шинничибад куртIбухъун, редакцияла хIян­­чи­зартани музыкала жагати тIам­раур делхъ дехIдихьиб. Шадли ихти­лат­ди­кIули ре­дакцияла балгунси авид чяйлира дужули, шин­на чедирадли дашулицунра ахIенрину, ну­шала кьяшмала удирти закра цIуб арцла гъа­гултира «чедидирхъули» гьа­ладяхI гьуцI­лири…
СягIятцад шиннизиб архIя даимбарили гIер­гъи, нуша ванзаличир дагьардиубра. ХIя­билра чарх кункбирули ва арцесван гьав ахъбирулири илхIели. ГIурра жиди­кIул­­ри кьалли нушази дубуртала тамашала мер-муса.
ЧIиркIейла ГЭС-ла цархIил шайчирад тIабигIятли ва адамли акIахъубти тамашала някьишличил тянишдирес даимдиублири нуша. Дубурла бекIличибси ахъси шурла хъинжличи бетацIили, алавла хIербирулри туристунани. Ила левгIев залумси ва пагьливанчила пагь лебсицун ацIес вирар или гьанбикеслири.
ГIур Сулахъла къярдличи чедивад хIе­ри­­­кIес имкан лебси Дубки шила мякьларти­ ахъти шурмачи адацIира. Илар адамтас бамс­­риахъести цацадехIти шуртI­ри акIа­хъес дехI­дихьилри ва туристуни ил мер-алавси бахъ жагаси тIа­би­гIят­ли­зи­бад­ли къяб­бердес хIе­би­ру­тигъунтири ва их­ти­лат­бикIули, суратуни кайсули, урчачиб къунз­бикIули чебиулри.
Ца секIайчира илаб пикри бяхI­чи­хIеэс­­ли ахIенри. ГIулухъабани ташкIи дирцулри гIяхIлас ва чула яшавла даража гIяхI­­­бухъахъес бурсибирулри. Ил секIал наб дебали гIяхIбизур. Компьютертала ва те­лефонтала асарлиуб ахIенрину илди, абзбикIули, арц бикахъес къайгъилизиб­ри. Ил чула къиян сабри. Матъал дикили ахIенри кьалли илди ташкIи. Илдани илди дучили, умударили дирцулри. Адамтани илди исра исулри. ХIебиалли гIулухъабала къайгъни дугIли аркьули ахIенри.
Нуша ЧIиркIейла мер-мусаличирад гьа­рахъдиркуцад пикрумазир иларадли къябдердес хIедирулри. СенахIенну ши­ниш­-хьанцIа (бирюзала) рангти шинна ава­данси шарала чедир мар-мар къаркъала дубурти, илдала чедиб сапфирли­зи­бадли (хьанцIа рангла дурхъаси къаркъа) бемхурсигъуна заклизир цIуба арцла гъагулти нушази чучир калахъес тила­ди­дикIутигъунтири. Агь, аязси аргълизир илди тамашала тIабигIятла някьишли адам­личи бируси асарла халадеш! Сеннира иларадли гьарахъдиркуцад уркIби ила гьуцIдикIулри ва ахирра-ахир илди илар датурли чардухъес чевкъулри…
Илдигъунти къугъати мер-мусала ясирлизи дикибти нушани хIерила манзил гъамбиънира пикрилизи кахIесира. Амма нуша гушли хIедатурра, узби Салмановхъала хъалибаргунани хIядурдарибти бизити хурегуни хIерлири нушачи. …. Шила мякьлабси жура-журала цIедешла анхъла дайлар къугъали далкьаахъурти кьалтинтани даршибти хасти мерани лерри. ГIяш-гIяшти столти-алав кадиили, нушала хала бегIтала манзиллизирван дукес дехIдихьира. Берклумира, гьайгьай, бизитири ва адамла иш­тяхIдухъестири.
ГIур бялихъуни адил­к­ьуси ва беркайс ил­ди пайдаладируси «Главрыба» мерли­чи дякьунра. Чумал дус гьалар иш­ба­хIи­ли­зиргъунти жагадешуни аги илар. Биш­тIа­та­чил бамсриахъес лергIер гIяхIти шуртIри акIа­хъублири иларра. ДурхIни ва халати ди­галли шиннизиб хIязтабиркьес, дигалли хIяз­ла гIягIниахълумачил пайда­ла­бикIес им­канти лерри илар. Зоопарклизирти дугI­ла мицIираг ва арцанти дархли чедаэс вирулри.
Гьар мерличир, вавнала ургар ва къугъа­ти мер-мусаличир, бахъал суратуни кайсанти чебиулри. Катерличиб ва гьаваличи ахъбируси гIягIниахъалайчиб башес дигутала лугIира камли ахIенри.
БегIла гIергъиси нушала архIя Сары-Кумлизи сабри. Абзур бархIи дубуртала жа­гадешунази гIеладикили, кьяшмачи тIашти нуша, дамсниличира хIерхIеили, гъумла дубур­личира черяхIяхъира. Сабигъуна Европализибра агарси тIабигIятла дигIяндешли бетаурси ил чехIебаили уэс дигуси цалра дагъистанлан хIергар или гьанбиркули саби. ХIерагу ца, гъумла дубурличи адацIили, иларти мер-муса чедиэсра имканти лерли дуили сари адамтала. Дурабадли бакIибти бахъал туристунази дархдикили нушара, бегI гьалар Дагъистанна ванзаличир ганздикIухIеливан, разили гъумла дубуракад, диштIати дурхI­на­чи шурдухъи, дуцIдикIулри. Илкьяйдали нушаб разидешли ламбикIуси архIяли бамс­риахъахъилицунра ахIи, жагьдешлизи ва дурхIядешлизира дархли чардухъахъунра. ВегIлис дигуси авидлизив илгъуна ар­хIя­ли­чи укьни сабри бегIлара уркIила хIялра чарх­ла гьавра ахъдурцнилис сабабли детарути.