Лебси саби илгъуна сани­гI­ят…

Адамтала санигIятуни дахъал сари ва чидил бегI­лара им­цIа­ли­ ба­га­ласил ва адамтас пай­да­ласил вахъ­­хIи гъайикIес ви­рар. Ну риштIахIели, ну­­ни чер­дикIили, бегIлара багалати cа­ри или халдирутири хIябал са­ни­гIят тухтурла — адам­ти сагъ­бир­ни багьандан, мугIял­лимла – багьуди ва бяркъ бед­лугни багьандан, воен­­ный­ла — ВатIан душмантазибад бал­­тахъ­ни ба­гьандан. Илди ну­ни черди­кIибти са­ни­гIя­ту­ни ба­хъал­гъунти адамтани кайсни ва ди­ла гIям­рулизиб илди гьаман къар­шибиркни ба­гьан­данра бурги, инженерван, шахтерван ва кос­монавтан ахIи. Илди итхIели па­чалихъ­ли­­ра чихъли кьи­­матладирутири. Гьанна биал­ли­…?
ГIе, лебси саби илгъуна санигIят – ВатIан балтахъутала.

Кристина Лисунова акIубси са­ри Ростовла областьла Волгодонск шагьарлизир, 1985 ибил дус­лизир. Школа таманбарил­и, Но­­вочеркасскла инженерно-ме­ли­­­ора­тив­ная академиялизи ка­рер­­хур. Илар студенткали ри­ру­хIе­ли, ил Михаилличил тянишриуб.
«Михаил Новочеркасскла­ дявила связьла институт бел­чIи гIергъи, распределение хIясибли, Астраханьнизи вархьибсири, наб биалли, бел­­чIуди таманбарес кIел дус лералри. Илкьяйдали, цаличирад ца гьарахъли калунра ва ца дусла гIергъи сеналра хъайчикадиэс кьасбарира. ЦагьатIи дус цаличирад ца тяйдили, декIар-декIарти шагьуртазиб беркIира. ИлхIели ну пикрирухъунра, нура военнослужащая риасри, дарх ВатIайс къуллукъличир дирахIери», — гьанбуршули сари Кристинани.
Илкьяйдали илини кIел чебяхIси даражала багьуди касили, муруйчи Астраханьнизи аррякьун. Чилра тянишси адам агарси, балхIебалуси, сагаси шагьар… Чина аркьуси? Адамти хIянчиличил гIеббурцуси центрлизи рякьунхIели, итмадан инженерла хIянчи гьалабихьили, «Астраханьавтодорремстрой» организациялизи руциб. Ил гьарли-марли тамашала анцIбукь саб­ри, се­на­хIенну хIянчила устадеш агар­ли, белчIудила гIергъи ца­гьакIли хIянчиличи кайэс ит­хIе­­лира къияннири.
Кристинала ва Михаилла 2009-ибил дуслизир пергер рурси акIуб. «Амма илхIелира гIярмия­ли­зиб къул­лукъбарес дига­хъа­си ибси пикри бархь­хIе­ба­турра. Муруйс илцадра дигули ахIенри нуни гIяр­миялизиб къуллукъбирули. Ил мурул адамталацун санигIятлизи халбирулри, ну мяхIкамрирули. ХIера, дила мурад баиб ва 2015 ибил дуслизир ну гIярмияла къяяназиб къуллукъбирес рехIрихьира. Наб ил мурталра тамашабилзусири ва устав хIясибли хIер­риэс гIяхIбилзусири. Хъулибра гьар-чинабалра низам-кьяйда дигахъис, гьарил секIал бархьли ва сунела мерлаб биубли».
Къияндешуни ихънила курсани тамандарили гIергъи, Кристинани аргъиб къуллукъбирни, ил бахъхIилис биъни. Военный адамла сабур, чекайзурдеш ва чIумадеш диэс гIягIнити сари, илди къилликъуни биалли, чеди хIерэс назикси хьунул адам риалра, илала тIабигIятлизирра лерли урдухъун.
«Мурул офицер сайли, гьаман командировкабачив вируси сай, хIердируси мерра чуйнара барсбарира, сен- биалра, военныйтала хъалибаргла санигIят – ил чеббикIибси гIям­рула гьуни саби. БекI­либиубси биалли – нуша цахIнар диъни, чинар ва секьяйда – илцадра мягIничебси ахIен. ВиштIаси уршира валли викIар: «Дудеш, нура военный ветарус, хIед кумекбарес багьандан…»
Ил халаси пахрула баркьуди саби —вегIла дурхIнани бегIтани чеббикIибси гьуни даимбарили, военныйла санигIят декIарбарни. Хаслира хала бегIтала наслулизибра военныйтала санигIятличил бегIбиубти лебли биалли.
«Набзи гьаман хьарбиули бирар военныйла санигIят касалли сен-сен биэсара или, ну мурталра, гьайгьай, касая рикIус. Дила пикрили, гIярмияла къяяназиб къуллукъбирнили, адам низам-кьяйдаличи бур­сивируси сай, ил чIумаси ва жагIялличи умут лугуси са­ни­гIятра саби. Нушала гIярмия – нушала улкала пахру саби ва гьарли-марси къакъбяхъли бетарули саби».
Урхьнала гамурбачиб къуллукъбирни, мурталра хIурматла санигIятлизи халбирусири. Офицертачи ва матросуначи пахруличил ва кьясдешли­чил хIербикIутири, илдала пал­тарра цархIилталайчир де­кIардулхъутира сари.
Ил пергер хъалибаргли Каспийскла флотилиялизиб къуллукъбирули нушала ватIа дазурби далтахъули саби, 2020-ибил дусла октябрь базличибад. Илдани чула санигIятлизир къаршидиркути къияндешуначила балу-балули хIебуриб или гьанбикиб, дахъал гапъалара хIедариб. ВегIличи хъарси хIянчи жавабкардешличил, чебетаахъили бирес чебси биъниличила ахIи. Кристина халал матросла, Михаил биалли, капитанна уличи абикили саби. Илди гьачамлис жагьли лебал ва чула лерилра хьулани ва кьасани ВатIайс къуллукъбирниличил дархдирхъули сари. СанигIятлис марли, ВатIан ва улка балтахъни – сабигъунтала чараагарси чебла биъни ва ил дигахъни чебиахъули.