ГIямрула ганзухъуначив чевхIелкIунси

Машгьурти адам­та­чила бел­кIес гьа­мадли ахIен, сен­кIун илдала баркьуд­лу­ма­ни ва гIям­рулизир сархиб­ти чедиб­де­шунани гьатIира жагали бу­ру ил­дачила.
Цицерон викIусири: «Къяна­ буруси мурталра урухкIар, бархьдеш буруси — селизивадалра». Чизивадалра ва селизивадалра урехиагарси сай дила пикри сунечи битIакIибси пергер адам Кьурбанов Мя­хIям­­мад Рабазанович. Иличил ну гIяхIил тянишриубсири, ил «На­­роды Дагестана» жур­нал­ли­­­зив бекI редакторли узу­хIе­ли.

Ца иткъи Пушкинна кьакьакад къунзрулхъухIели, ну мур­талра МяхIяммадличи ара­­­цIес хьулрикIаси. Сунела гьа­мадли ахIенси журнал бал­кьа­рахъ­нила хIянчилизи гIе­ла­кайкили виалра, белкIани ца шайчир датурли, набчил лякьир бехIкабирхьи, ил ну ракI­ниличира разили вири. ХIя­билра уркIилизи разидеш ва паргъатдеш дакIудири, иличил гъайрухъи гIергъи.
Нушала гIямрулизир дар­хибти, палакатдешли ал­кIа­хъути мисалти гIяхIцад дири, гьаннара камдиубли ахIен, амма МяхIяммад Рабазановичличил кариасри, илини дила суалтас лайикьти жавабти луги, уркIи паргъатбирахъи.
Чуйнара илгъуна бетаурсири: гьар ну МяхIяммадличи ракIибхIели, иличиб тамашала, хIурматла гIяхIлира бургаси. ХIятта наб илала халаси ахIенси кабинет гумайличи шуркабухъунсиван билзи.
ИшбархIила нушала Дагъистанна шимала: илди дацI­ка­дулхънила, илабти адамтала кьисматуначила, ши­мас гIеббиахъуси кумекличила, вегI­ла нешла мез багьла-багь­лали дубкIули диъниличила ва цархIилти челукьути масъулти ирзули, къайгънази гIелакайкили вирусири ил гьар мурталра. РухIла давла, миллатунала культураби калахъес, дурхIнази гьарли-марли черяхIти багьудлуми кайсахъес гъаргъли вири ил.
Умуси кагъарла кIапIи­ли­зибад илини алкIахъу­си «Народы Дагестана» журналлизир гIяхIцад пикруми бусягIятра даргес вирар.

Журнал акIни
«Адамтани кьиматладирути хIела чеаслуми ахIенну, хIела чедибдешуни сари». Руссо.
МяхIяммадла урши Гьарун, виштIали левай, гьар шайчивад серхурси, дудешла къакъбяхъли ветаурсири. Илини сунела гIяхIти баркьудлумачибли шанти-ургаб жявли хIурмат сархибсири. Республикала хала хIяким ветаурхIели ва адамтала гIямру ункъдарес вализурхIели, Гьарун къачагъунас гьалабизли ветаурсири.
Илини, дудеш МяхIям­мад­личил варх узули, акIахъубсири гьаланачиб агарси жамигIятла-политикала журнал «Народы Дагестана». Дудешра уршира дуги-хIери бамсри агарли бузули, гьарил белкIла бухIнабуц, сурат мурхьли пикридирули, ахирра жагати суратуначилси журнал акIахъубсири. Ил журналличи шимала, шагьур­тала халкьли, хIу­куматла хIя­кимтани гIяхI­цад пикри бяхI­чиаиб, ва къулбасбарес, редакциялизи булан, башес бехIбихьиб. Журналла тираж хъярхъли 3000-личи абаиб ва Дагъистаннизир дурайути журналти-ургаб цаибил мерличи бакIиб.
Республикализир кадиркути мягIничерти анцI­бу­кьу­на­чила, шимала ва районтала бургала бузериличила, экономикаличила, адам­тала кьисматуначила бел­кIани кадурхулри ила. Журнал хIебиуси я ши, я шагьар ка­хIе­лун. Ил лебтасалра дигуси, гIяхIси хабарличил хъулрази абицIуси гIяхIяйчи шурбухъун.
«Народы Дагестана» жур­нал­лис хIукуматлира чи­хъ­си кьимат кабатур, илала бя­хIя­назир аргъбаибти ма­съул­­ти: халкьани-ургарти, мил­­латуни-ургарти бархбасуначила ва улкала дура арбашути адамтачила къайгъни да­кIу­дир­ни багьандан.
Журналла мурхьси бухI­на­буц ва чебаъ урегнара-сера шабагъатлабарибсири: РФ-ла печатьла шайчибси Ми­нис­терстволи, ДР-ла мил­ла­ту­нала политикала, ба­гьахъ­нибала ва дуралати бархбасунала шайчибси Министерстволи, Россияла журналистунала Союзли.

АкIнила МягIна
Кьуръа дурхъати аятунази ишгъуна белкIи леб: «Адам гIяхIдешуни дирес ва вайдешуни агардирес акIубси сай».
Кьурбанов МяхIяммад Рабазанович акIубси сай Дахадаевла районна Кьункьила шилизив (Буркьун-Дарга), халаси хъалибарглизив. Дудеш Кьади-Кьурбанни рухIла гIилму дяркъурсири. Сунела дурхIназира илдигъунти гIилму ва дубурлантала умути гIядатуни, ламус-хIяя дяркъяхъур.
Шула кьиматуначил школара белчIи, МяхIяммад Дербентла педучилищелизи керхур. Илавра ункъли учIули, спортла кункси атлетикала жу­рализир сархибдешуни диахъуб. БелчIуди таманбарибмад, ил Дахадаевла районна РК ВЛКСМ-ла секретарьла къуллукъличи катур.
Советунала гIярмиялизира вякьун. Илав Венгриялизир диубти дургъбала бутIакьянчи ветаур. Хъули чариубхIели, республикализир дурадуркIути Венгрияла дявила анцIбукьунас хасдарибти гьунибаънибазир жигарла бутIакьяндеш дариб.
Сунени сунес ахъдешличи гьуни гьаргбирули, МяхIяммад гIяхIцад хIукуматла къуллукъуначив узиб. 1962 ибил дуслизив Дагъистанна пачалихъла университетла студент ветаур. Илабси белчIуди ункъли таманаили гIергъи ил ДугIахъарла ва Кьункьила школабазив директорли узиб.
1970 ибил дуслизив МГУ-ла аспирантурализи керхур ва вахъхIи агарли философияла гIилмуртала кандидат ветаур. ГIилмуртала кандидат сайлин ДГМИ-лизивра преподавательли узиб.
ГIилмула ахъанайтачи ваиб­­­си МяхIяммадличи сай акIуб­си ши ва шанти хIер­ли­ри. Ил багьандан илис шили­зи чарухъес ва школала ди­рек­торли узес чебуркъуб. М.Кьур­­банов, сунела сахаватси ур­кIиличил шанти гьар шайчи­бад гIеб­бурцули, шила Советла председательлира узули ка­лун­­сири.
ХIукуматли илала бузери ункъли чебаиб ва жявли ДАССР-ла миллатунала политикала шайчивси министрла заместительла къуллукъличи катурсири. Илис гIергъи МяхIяммад ахирра «Народы Дагестана» бикIуси журналла бекI редакторла къуллукъличи шурухъун.
Чинав узалра, МяхIяммад чекайзурси, бархьдеш дигуси, хъям-кьацIлизи ахъибтачи къаршили кайзурси, дубурланна яхI-ламус чихъли хIер­дарибси дарган гъабза сай.
Илини сунела гIямрулизир да­хъал чедаиб. Чячянтала­ гъар­мукабани Къизларла боль­­­ница буцибхIели, прави­тельс­т­­­вола юртлизи къачагъуни бухIнабухъунхIели, БотI­лих­­­­­лизи вайнукьаби бухI­на­бу­­­­­хъунхIели, МяхIям­мадла пар­гъатдеш беткахъибсири. Су­­­­­нела белкIаназиб илди бал­тIес гIелумхIейзур.
Дагъистан Россиялизибад декIарбарес ибти къачагъунала кьасанира дячIун илини, Пачалихъла Думала итхIелла депутат ХIяжи МяхIячевличил (ХI.М. 2013 ибил дусла декабрь­личив бехIемцIлизив алхун) барх, иргъахънила хIянчи дураберкIиб.
ДР-ла динанала политикала шайчивси итхIелила министр М.ХIусаевличил варх дергъ бемжурти мераначи чуйнара вякьунсири.
МяхIяммадли сунела мягI­ни­черти макьалабазир жура-жу­рала масъулти ахъдурци. Илини адамтас ишбархIира ба­галадиэсти даршани макьала делкIун ва дураиб. ИмцIали ахъдурцути масъулти политикала, культурала, экономикала, миллатуни-ургабси уржибдешличила ва цадешличила сарри. Илкьяйда сунела макьалабазир илини къачагъунала, вагьабиюнтала вяшатIалара далтIи.
Чумилра жузра дураиб илини: «Религия и история народов Дагестана», «Мудрость великих людей и волшебство архитектуры», «Сила народа в дружбе» ва дахъал цархIилтира.
Илини сунела урши Гьарунничил барх балкьаахъурси «Этноатлас Республики Дагестан» бикIуси жуз хIукуматли ахъли кьиматлабарибсири ва автортас ДР-ла пачалихъла премия бедибсири.
Венгриялизиб гIяр­мия­ли­зиб къул­лукъ­би­ру­хIели, Мя­хIям­мадли 20-цад шабагъат ва грамота сархибтири. Нушала хIукуматлира илала бузери чуйнара: «Дагъистан Республикала гьаларти сархибдешуни багьандан», ДАССР-ла Верховный Советла Президиумла шайзибад «ХIурматла Грамота», «ДР-ла урибси хIянчизар», «Халкьанала гьалмагъдешла орден» ва дахъал цархIилти шабагъатуначил кьиматлабарибси саби.
МяхIяммадлира илала рархкья ПатIиматлира урегал кабизалачебти, духути, бегIтала амру бихути дурхIя абикьур. Илдани лебтанилра, чебяхIси даражала багьудира касили, саби-бегIти хъалибаргунира адилкьули сари.
Илала пергер урши Гьарун хIелуси арагIеб Дагъистаннизив агара или гьанбиркули саби, суненира «Дагестан» РГВК акIахъубси, ва иличибли бахъал багьудичебти дагъис­танлантас хIянчила меранира акIахъубси.
Пагьмучевси Гьарун Мя­хIям­­мадович философияла гIилмуртала докторра сайри. Сегъуналра урехиагарси ил, террористуначи ва дунъя па­ла­катбирутачи къаршили гъай­икIуси, республикала эконо­ми­ка ва культура гьаладяхI да­шахъес къайгъназивси политик вири.
Илала челябкьлализир да­рес­ти дахъал лерри: шимазиб хIербирути адамтала бекIахъуди ункъбиахъес, гьундури далдарес хьуликIусири. Ам­ма къачагъунани хIетур. Илала агри арагIеб респуб­ли­кала жамигIятлис булан декI­сили бетаур.
Иш палакатси дунъялис бархьти, гIякьлучебти, Дагъистан гьалабяхI арбикути адамти хIяжатли агни чебаахъиб къачагъунани.
ГIе, МяхIяммадлис ва илала ПатIиматлис ил, гьайгьай, халаси бетахъри саби. Ишди гIямрулизир адамличи сегъунти-дигара балагьуни дашули сари, амма нушаб гIямру даимдарес чевкъули саби.
ГIямрулизиб илцадра халаси бяхълисра кIантIихIекIиб нушала МяхIяммад.
Арали ватаби хIу ва хIела ахIерси хъалибарг, гъамти, хIурматла МяхIяммад Рабазанович!