«Илини илди дигIунти сари»

Арбякьунси даршдусла 80-ибти дусмазив Аф­ри­ка­лизивад отпускличи ва­кIибси дила вахъхIила юлдаш Арсен Гъа­ниевли шилизивси ну МяхIяч­къализивси сунечи ца-кIел бархIилис гIяхIладли живарира. Школала директорлизибад ихтиярра касили, ну дила жагьхIелла гIямру сунезир деркIибси, бахъ наб дигуси тах шагьарлизи вакIира.

Гьалар кьяйдали нуша бархIехъ­личил Буйнакъскийла уличилси кьакьакад къунздухъунра. «Ваши гьари, хIела юлдашуначи гьардикIехIе, — викIар Арсен, нуша Дагъистанна писательтала Союз мерлабиубси Юртла мякьла даибхIели. – ИшбархIи наб илда­ла хIурматбарес дигулра» (Ил­хIели Арсен «Азия и Африка сегодня» би­кIу­с­и жур­налла хасси корреспондентли узулри).
Нуша Сулайбан Рабадановра ГIя­мар­хIяжи Шахтамановра кабиибси кабинетлизи адацIили, яхши-хуш да­риб­хIели (илди сабри нуни гIяхIил ба­лути), ну илдази викIулра: «ХIушара лебилра хIушала юлдашунира Арсеннис рестораннизи букес дигули сай. ХIуша се дикIудая?» Илди разибикиб. Нушачил барх «Лезгинка» рестораннизи гьайбиуб Сулайбан Рабаданов, ГIямархIяжи Шахтаманов, ГIяхIмадхан Абу-Бакар, Амир Гъази ва ца-чумал цархIилтира. КIел стол цахIнадяхъили, кьакьалабад башутани улкьайларад нуша чедиэсли кадиира: нуша гIур лябкьутачира хIерлири. ГIямарла Батирай викIуливан, «дужули хIинтIин дижли», бемжахъурра ихтилат (Нушазибад имцIатани дужути коньякри).
БегIлара ихтилат бемжурси замана Сулайбанни набзи гIяшли хьарбиули сай: «Лерилра держибтас ва деркунтас дедес хIела юлдашла арц диутив?» Ил дила балуй шайчи кайилри, Арсенна – мякьлав Абу-Бакар. «Сулайбан, хIела арц диуру викIули, хьарикIули сай», —викIулра ну Арсеннизи. Арсен сунела кьяшмала мякьлаб, столла кьяшличи чебетаили тIашси, цIудара дипломатличи хIеризур. ИлхIели наб гьанаур камси заманала гьалаб ил дипломатличила бетаурси биштIаси ихтилатра. «Жагаси дипломат леб кьалли Арсенна» ибсири чилирил цали. «Иш дипломат ахIенну, Арсенна кошелек саби», — викIар ГIяхIмадхан Абу-Бакар. Дебали дархьтили урдухъун итхIели ГIяхIмадханни дурибти!
Арсенни дипломат сунела кьукьаличи кабихьиб ва гьаргбариб. Ила хIерикIуси Сулайбанна «Гьуя!»-ла тIа­ма дурабикиб: дипломат цугли кадихьибти арцла пачкабани бицIилри. «Ца адамла ихдицад арц диэс дирути ахIен. Ишини илди дигIунти сари. Ваши, ваши, аркьехIе ишарад!» —сунечи зузварира ну Сулайбанни.
Чинабад багьес вирусири Сулайбанни, дипломатлизирти арц журналистла дусла алапа биъни. КIинайс Арсенни набзи бурибсири, дибгIяти 4-5 азир къуруш сарри илар лерти или. Илала бекIлибиубси алапа итаб, Африкализиб, доллартачил лугусири.
Се викIишира пякьир Сулайбан, гьаннала заманала цацабехIти хIя­ким­та­ла арцла лугIи балалри?
Нушани Сулайбан байрам таманбиайчи хIил­­хIи тIашаира (ГIе, гьарли-марси бай­рам бариб нушаб итхIели Арсенни). Су­лайбанни биалли, бержеси ахIи, гIур столличибад беркеси кахIесиб. «Рахли се-биалра бетаалли, нунира вирус гIярякьила ва минералкала багьа бедес», — пикрии­кIули урги ил.