КахIебурхуси пагьмули парчбикIуси урунж

ГIергъити дусмазиб цахIнаб­си багьудила Сагаси Вихъ­рила урга даражала шко­ла­ла коллективли районна багьу­дила анкъурби-ургар сархути хIур­мат-кьимат гьачамичир-гьачам цIакь­дикIули сари.

Ил багьанданра умут­личил бурес дирехIе, ил школала кол­лектив районнизиб бегIлара гIяхI­тигъунтазибад ца саби. Дурути гъайлис бикьридеш дирули сари шалгIеббухъунси белчIудила дуслизиб цахIнабси багьудила школабала баянти хIясибли ил районнизиб цаибил мерличи дурабухънилира.
Чила-биалра ишгъуна суал акIес асу­бирар: селичибад бехIбирхьусира школа? Нушала пикрили, гьарил школа ди­ректорличибад бехIбирхьуси саби ди­кIахIелра хатIахIедиркехIе. Марлира, ил спектакльти алкIахъуси режиссер­ли­чил цугуцес вирар, сценаличи камли ду­раулхъули виалра. Сархибдешуначи халаси бирхаудили бузерила хала­ти че­дибдешуни сархахъес ва чула цIа­кьа­­начи саби бирхаахъес цар­хIил­тира гьуцI­биру.
Ил уржибси коллективлис гьуни чебиахъули са­би вахъхIила мугIяллим Чупанов Чупан Зубай­рухIя­жиевичли. 1982 ибил дуслизиб школа таманбарили гIергъи, 1983-1986-ибти дусмазив Урхьула-Дергъла Флотлизиб къуллукъбирули калун. Илавад чарухъи гIергъи 1990 ибил дуслизиб хIунтIена дипломличил Дагъиста пачалихъла педагогический институтла исторический, гIур заочно учIули Дагъиста пачалихъла университетла юридический факультетуни тамандариб. 1990-1994-ибти дусмазив цахIнабси багьудила Сагаси Вихърила урга даражала школализив историяла мугIяллимли узули калун, 1994 ибил дусличивад ишбархIиличи бикайчи чедиб гьанбушибси школала директорла къуллукъуни дузахъули сари.
ЧеалкIуси наслулис багьудлуми ва бяркъ дедлугнила шайчир диахъубти сархибдешуни багьандан, ил «Россияла Федерацияла багьудила ХIурматла хIянчизар» бикIуси михъирличи биршуси лишанничи, республикала ва районна кьадрила гIяхIцад шабагъатуначи лайикьикиб. Илкьяйдали Чупан Зубай­рухIяжиевич «Сагаси Вихърила «шила Совет» бикIуси муниципалитетла цалабикла депутатунала Собраниела председательра сай.
Чупановхъала наслула цахIнабси педагогический стаж 200 дусличибад булхъули саби. Чупа хала дудеш ХIясанкьади сунела урши ХIяжичил шалгIеббухъунси даршдуслихъла 30 ибти дусмазиб Дахадаевла районна декIар-декIарти шимазиб мугIяллимтили бузутири. Дудеш ЗубайрухIяжи ва халал узи МяхIяммад пагьмучебти педагогуни бири. Рузби ПатIимат, Сакинат, Райзанат, рузбала рурс­би Раисат ва ПатIимат ишбархIира му­гIяллимтили бузули саби…
Чупан ЗубайрухIяжиевичлис школа гIямру ва разидеш саби викIалра бархьли бирар. Узес вехIихьибти гьалар-гьа­ларти бурхIначирад илини сунела ус­тадеш, гьуни чебиахъанна гIяхIти къиликъуни чедаахъиб, ва илала гIяхI­деш­ли уржибси ва цалабгунси, багьудлуми ва бяркъ дедлугнила шайчирти се­гъунти-дигара суалти арзес бажардибиркуси команда акIахъуб.
Илини гьуни чебиахънила удиб мугIяллимти чули бузахъуси санигIятла магьирти устни бетаурли саби. КъантIли буралли, пагьмучевси адам гьарра шайчивад пагьмучевсили вирар.
Чедибра гьанбушили кьяйда, цахI­наб­­си багьудила Сагаси Вихърила урга даражала школа 692 дур­хIялизибад ва 60 мугIяллимлизибад цала­бикибси, ца­­­балгунси коллектив саби. Ил са­ни­гIят хIясибти чихъти устадешличибли – мал­хIямдешличибли, тIалаб­кар­деш­ли­­­чибли, бузахъуси санигIятлис мар­деш­­личибли – декIар­булхъан. Кол­лек­­тивлизиб 15 чебяхIси даражала, 24 цаибил даражала категориябала мугIяллимти бузули саби. 6 учительли Президентла Грантуни касиб. Ца миллион къурушла Президентла Грантличи лайикьбикиб школара. ИшбархIи ил школа таманбарибти 48 урши-рурси улкала декIар-декIарти чебяхIси даражала заведениебазиб бузули саби. 12 выпускник медицинала академиябазиб, 5 – чебяхIси даражала дявила академиябазиб, 4 юридический факультетуназиб бучIули саби. БусягIятла замана школа республикала ишхIелла манзилла 6 школала къяянази кабурхули саби.
МугIяллим… Марлира, ил девли халаси мягIна бухI­набуцили саби. Шилизив иличив имцIали хIур­мат­чев­си адам, мажахIят, виэс. МугIяллимликIун чеал­кIути нас­луби багьудлумачи ва бяркъличи бегIбирнилизи мекелли халаси пай кабирхьули саби. Даршани выпуск­никунани чус дигути мугIяллимтала уми халаси хIур­матличил гьандуршу. Сагаси Вихърила школа­ла им­цIатигъунти мугIяллимтани чула къиянси ва мягI­ни­чебси хIянчи асилдеш ва шабагъатуни багьандан ахIенну, уркIбала жи хIясибли саби бузахъуси. Илкьяйда бузути мугIяллимтала къяянази кабурхули саби (Иш макьалализир чула уми гьанхIедушибти нушачибад чеб­берхаб) ГIя­либекова ХIялимат ГIялискан­диев­на, ГIус­­­­манов Рабазан Ибрагьимович, ГIяп­паев ХIя­сайни ЖягI­парович, Адамова ГIяй­­шат Рабазановна, ГIяб­дулкаримова Загьидат ХIябибуллаевна, Кьурбанова Па­тIимат ЗубайрухIяжиевна, Кьадиева Па­тIимат Рабазановна ва цархIилтира.
Школала лебилра коллективли халаси хIурмат­ли­чил ва дигиличил нушачибад арбякьунти ва хIер­бирути педагогикала бузерила ветеранти Чупанов ЗубайрухIяжи Чупановичла, ГIялиев ХIябиб ГIя­лие­вичла, ГIямадзиев ХIяжи ГIямадзиевичла, ХIя­санов Арс­ланбек ХIясановичла, МяхIяммадхIяжиев Кьур­бан Кьур­бановичла, МяхIяммадов Халид Рабазановичла уми гьандуршу.
– Чисалра дигIяндеш ахIен, иш­хIел­­ла манзилла шуртIразиб школала ма­­териальная база чIумабарес дебали къиянни саби, – викIи нушачилси ихтилатла замана Чупан ЗубайрухIяжиевич. – Биалра, шила жамигIятла, районна администрацияла ва багьудила отделла кумекличибли ил шайчиб белгиси хIянчи дураберкIес бажардидикира.
ХIейгеси биалра, иш белчIудила дуслизиб 80 дурхIя 3-ибил сменализиб бу­чIули саби. Иш сагаси дусла сентябрьла 1-лис шилизиб тIашбалтуси школала сагаси Юрт бузерилизи каэс чеасили саби. ИлхIели нушаб ца сменализир дучIес имканбикIур.
Набчил бузутала гIямрула гьарил бар­­хIи – ил халаси, ибкьси бузери ва сага­силигIир умцIлаби саби. Ца­ца­­­хIели илдачи хIерикIули тамашави­рули вирус: чинад дакIибтив илдас илдицад цIа­кьани? Илис жаваб бегI­­лара гIя­дат­ласи саби: дурхIначи, буза­хъуси са­ни­гIятличи ва гIямруличи ка­хIе­дур­хути ди­гилизирад…
– Чебиулрив, ит шантала динна къул­лукъуни дируси мижитла Юрт сен жагасил? – иб ихтилатла ахирлизиб Ч.Чу­­пановли. – Илис гIелабухъес асу­хIе­­бирар чеалкIути наслубас багьудлуми ва бяркъ дедлугуси школала Юртра.