Дубуртачи дигили ламбикIуси уркIила вегI

Мургьи чина игьалра
ЛямцI билшули хIебирар,

Лукуцадли багьара
ДурхъабикIули бирар.

Дубура дисли кьисбариб­хIе­ливан, жагали тIаш­ка­ди­зурти шурмала ургабадли ар­­кьуси гьунчирадли, багь­лали ганз­ри­­кIулри ну, ва къаршидиркути къар­къала къатани чедаибхIели, тIаш­ризурли илди хIясибдирулри. ТIа­­би­гIят­ли акIахъубти та­ма­шала къаркъуби ункъли хIер­даралри илар тарихли «някьиш­дарибти» тама­ша­ла суратуни чедиулри. Ца­дехI­­ти къаркъуби азир ранг­ли ухутиванри, цар­хIил­ти шишала бутIначил жага­да­­рилри ва мургьи рангли ва­ра­кь­да­рилри… ГIяхIил хIя­сиб­­даралри, илар се­гъунти-дигара жу­рала, къаркъуби чедаэс вирулри. За­манала бухъяндешли шурмазирадли къябдарили цацадехIти къа­д­а­ла гердухъири. ЧяхI-заб да­риб­хIели, илди ил мер­ли­чи­радли, гьара­хъихIи ардихули диъни багьеслири, вегI­ла мер-муса датахъурли, кьисматли гьа­­бирхъути адамтиван. Гьар­ли-марли дурала мерличир гIямру дер­кIес кьадарбиубти ду­бур­ланти камли хIе­бургар. ЛямцIла цIализирад чIумати дебш касибти, гIяшул къар­къа­ван илдира ду­­буртани адаб-яхIлашал, гъаб­за­деш­ла­шал, къуват­ла­шал, са­бур­ла­­шал,…дебшла­бариб­ти са­би. Илдазивадли гьа­рил­ли­ се­гъуна-биалра бетуц­ли­­зиб пагь­му­ла лямцI яра урхI­­ме­­шу­ахIен­си кьуват че­­би­ахъули би­рар. Илдала пагь­мур­ти ду­бур­тазир илцад-де­кIар да­гьар­дулхъули хIеди­рар. Се­нахIенну дубур­ланти мур­талра бузери­лизи ахъили би­рар ва яшав­барес багьандан, ду­­ги-хIери цадарили, бузули би­­рар.
Кьисматла бурямли Орджоникидзе виш­тIали левай, сай акIубти СирхIяла ду­бур­тачивадли левгIев гьарахъли арукиб. Чумра дурхIяла илалаван дургъ­бала кьяркьти дусмазир кьисматуни дукьдуун дургар. Илала дудеш Ис­мя­гIил ГIяллаев Дахадаевла районна Ду­гIа­хъарла шила Советлизи кабурхуси Сурс­­букIла шилизив акIубсири. Неш —Кубачирадсири.
Дургъби дехIдихьайчи, ИсмягIил Су­левкентла шилизив мугIяллимли узу­сири. Илала шилизибра Аматуллагь, Писай ва Сайгибат бикIути хIябал рурсира хьунулра лебтири. Сулевкент­лизив узухIели, илини гIярбукIан Па­тIи­матличил кьисмат цабарибсири. Илдала Орджоникидзе бикIуси урши­ра акIубсири. Ил дусцунри виубси, ду­­деш дургъбази арякьунхIели. Неш­ра рахъхIиагарли ребкIибсири. Урши цIуръабала интернатлизив вагьарвиубсири. ХалакаибхIели, илала дагьрилизиб минабиубси «Кубачи» ибси девли, ил Дубуртар Улкализи киб. Орджоникидзели сунела нешла тухумти баргиб. Илди сабри Къунакъхъала берхъибси кьам. Автобус бицIили, илди гъамтира сайра, СурсбукIла шилизи вакIибсири. Илабра илала ши бицIибти тухумти лебри. Илала уркIи имцIаливан разибарибсири, сунела дудешла узи Аскандарли. Илди кIелра дубурлан цали ца баргнила разидешли, бац-берхIи азир рангла нурли чедицIахъибтигъунтири. Дургъбазивадли, 30 дусла гIергъи, сунела узи чарухъунхIеливан, Аскандар талихIчевлири. Орд­жо­никидзе биалли, лугIилашал бахъал тухумти чебаибхIели, зак бицIибти урми-ургаб вецIну шурайла бацван, хIулу­кIилри. Илисра дургъбазивад чарухъунси дудеш гьалавизурсиванри, Аскандар чеиб­хIели. Илис гьалаб цали ца лебни хIебалути, илцадра гъамти дубурланти хабарагарли къар­ши­­бикибхIели, сегъун­ти хIя­ланани ил­да­ла уркIби дицIил­рил, багьес къиянни ахIенри…
СурсбукIантани хъалибарглизив бахъхIи сунечи хIерси дурхIя акIуб­хIе­ливан, жагьтала кьисмат ца­би­ру­хIе­ливан,… сяхIбат бемжахъур, жагьил сурс­букIан ва илала кIел гIу­лухъа урши бегI гьалаб ши­лизи бакIибхIели. Чумал бар­хIи дам-дядла ва далуйтала тIам­ри къайдиркули ахIенри, сурсбукIанти булхъес, дурхъаси гIяхIяйс дезни дурес, бумсули ахIенри. Иткъира мекъ-сяхI­бат жагали дурадуркIути сурсбукIанти, чула лерилра изу-зугIялара хъумартурли, бат­бухъири. Илдачил шадлири ду­бурлан гIяхIгъабзара илала гIярбукIанти тухумтира…
Сунела хьунулра кIел уршира жи­би­кIулри илизи, сунела кIиэсил ва­тIан­ни бетаурси Муромлизи. Гьайгьай, гьамадли хIебурги илис, кIинайсра ахIерси ванза бархьбатес… Ам­­ма сунела тухумтачи гьаман вашусири ил. Чуйна ва­кIалра, илис гIярбукIанти ва сурсбукIанти хIулкIули гьунибиутири. Кубачиланти илис гIярбукIан сай бикIулри, сурс­букIанти – сурсбукIан. Багьа ахъси адам, илкьяйда бегI­та­зибадли кIелра шайчибад, чучи гъамварес къайгъилизиб бирар. Усал гъабзас нушала шан ахIен или, шанти ил шилизивад дугIаэсра бархли хIядурли бирар. Улкализир детаурти дарсдешунани вайла шайчи чумра секIал дарсдариб, ва Россияла мер-мусаличибти адамти, Дагъистайзи бакIес гьалакхIебикIанбиуб. Орджоникидзера илдигъунти далагардешуначи хIерхIейкIи урги, Аскандар вебкIили гIергъи, ил шилизи вакIибси ахIенри. Иличи сунела рузбала уршби башутири, ва илкьяйда бархбас бетахъибси ахIенри. ГIер­гъити дусмазир иличила баянти камли иргъескадиира. Илала нешла узбикьурти Юсуп ГIяхI­мадов, Мажид ва илдала цархIилти узи-урши наб ди­ла нешла гъамтиван билзан. Цар­хIилти, илдала тухумтира, дила гъамти сабхIеливан дигахъис.
Дила нешла узи левси ахIенри ва сунела узбикьурти узбиван ахIертири илис. Илисван цархIилти тухумтасра Орджоникидзе ЧевяхIсини вархьибси караматдеш лерси малаикван, дурхъалири. Хаслира илала хIябал рузис, илини верхIрангла нуранани парчбикIуси, сагаси дунъя гьаргбарибсигъунари. Илди иличи букьес бирули ахIенри, ва узичи хIерли, хIулбазирад гердикIути нургъбани, ляжуби игахъутири. Илкьяйда узичи хIерли, илдани шалал дунъяра батурсири.
Орджоникидзени 2016 ибил дуслизиб шалал дунъя батурсири, ва сунела бегIтала ванзаличиб хIябалра кьадарбиубси ахIенри. Илкьяйда илдигъунти кьяркьти кьадурти хIядурдарили урдухъун кьисматли дубурлан ба­гьа­дурлис.
Орджоникидзе машгьурси художник сайри. Иличила делкIи жузи ва дахъал макьалаби лер, ил валутани. Илдала белкIаназиб «ИсмягIилов» ибси дубурланна фамилия «Измайлов» или барсбарили саби. Журналистка О.Суховани художникличила гьаладихьили дахъал баянти лер.
«Кавказлизивадси художник Орджоникидзе Измайловли бахълис Муром цархIил тяхIярли гьалабихьиб, – лукIули сари илини. — Тамашалари дубуртазивадси тIабигIят сипатбиранна «сагаси хIер». Илини урусунала бахъхIила шагьар урхIмешуахIенси тяхIярли си­пат­бирусири ва дубурланна гьалакти хIила буцIардеш, ибкьси бузерилизиб гьанарусири. Илини Окала чедирти дубуртала мер-муса ва Дагъиста дубурла шимазирван, гъамли тIашдатурти юртани, устадешличил суратдирутири.
Художник акIни мурталра тамашала дигIяндеш саби. Илизиб пагьмулашалси бехIбихьуд мурт дакIубухъил белгибарес гьамадли ахIен. Дунъяла жагадеш илала аргъайзи жявли бирар абицIусира. Орджоникидзела ВатIан тамашала гIяламатунани жагабарибси са­би, ва илдачи хIерикIуси хIяй­ран­хIейубли хIевъар. Ур­ши шаласи дунъяличи да­кIу­виубси сай Европара Азияра цахI­на­ди­кибси Дагъиста дубуртачив. Хала бегIтала далуйтазиб буруливан: «чIакала дуклумала чедиб ва удиб» мерлабиубси саби ил. Расул ХIямзатовлира иличила бурибсири «Дила ахъси край – ил галга саби, суненира кIел континентлизи мякьи кадатурси». Романтикалашал давлачерти бетуцунани жагадарибти художникла дубурла пейзажуни ва «ГIямрула галгала» тема дархдиркули сари илди мякьязир…»
ВиштIали левай бегIта­зи­вадли мяхI­румиубси илис, ду­деш бекIлил гьаниркули ахIен. Нешла сипат гьанбикахъес кьаслизивсири урши, ва илис ПатIимат бикIусири ви­кIи виштIахIели. ЦIуръа дурхIни жявли халабиути саби бикIули бирар. Илинира алавси дунъя сунела лерилра тамашала някьишличил чебиулицунра ахIи, уркIилизи илала гьарил черикIла сурат минабирулри. Халаси иштяхIличил хIерикIусири ил, вавнала кабизличи ва илдала ранганачи, декIар-декIарти мицIирагличи. ДурхIнала Юрт­лизивхIели или­ни хIулби черасес вируси ахIенри, бяхIяни дицIахъибти де­кIар-декIарти суратуначи­рад­ли. Биш­тIа­тала уркIби ряхIя­т­диахъес или, чилирил гьа­лак-гьалакли дарибти синкбала суратунала гьалав вири ил им­цIали лехIкахъили, тIа­шил­зуси.
Орджоникидзе акIубси сай Кубачила шилизив мугIял­лимтала хъалибарглизив, 1940 ибил дусла октябрьла 20-личив. Урши дусра хIейубли, дургъби дехIдихьибтири. МугIяллимли узуси ИсмягIил военкомли дургъбази урхьули ахIенри. Гьачам шилизи ляв­кьу­хIели, илис шила биш­тIа­ти гьала дуцIбухъи са­би, ду­деш лявкьули хев или. Ис­мя­гIил ил анцIбукьли илцад­ра кьакьавакIахъили сай ва «Ишдала дудешуни дургъбази ар­бякьи, дила-декIар ишаб се лебси» или шилизира хIекIили, военкоматлизи вякьи, сай гIяхIъулали дургъбази арякьун. Ил илцадра Сталинничи мешуси уили сай, шанти иличи «Сталин» или дугьабилзутири.
Орджоникидзела дудеш дургъ­бази арякьи гIергъи, неш цархIилти дубурлантачил Чечнялизи гечрарибсири. Дургъбал­а дусмачила уршила чIянкIли калунти гьанбикуни сарри: дубурла мер-му­са­ли­чиб­си дякь, уркура ва иличи катурли сай чина-сайрил аркулри. Илди гьанбикуни илини сунела суратуназир чуйнара «ми­­цIир­дарибтири». 1960 ибил дуслизиб илала «Гьаббу­хъун­ти» бикIуси суратлизирра ит­­ди дусмала гIямрула ца бутIа гIячихъли сипатбарили саби. ГIебшнила бамкьурси аргълизир, заклизир зуздитIи чина-сарил дигIяндиркули сари гъу­ргъашинна рангла гъагулти, чухълумарси гьуникад уркура гьайбиубли саби. ДецIли цIух­ба­рибти дурхIнири иличибти, хьурали башути бамсурти ва бемхIурти, къакъличир мух­рачилти адамтира, илдас гIе­ларад гьайкадиубти хъа ми­цIи­рагра…
Уршили кьайван дагьурти баянти хIясибли, илала дудеш 1944 ибил дуслизив дургъбазив алхи сай, нешра 1945 ибил дуслизир ребкIибсири. 6 дус виубси урши, Грозныйла шуибил дурхIнала Юртлизив вагьаривиубсири. Илав суратикIесра бурсивиубсири ил. ЦархIилти сайгъунти, ятимти, пагьмучебти дурхIначил гьалмагъикибсири. Илди чус чилалра кумек агарли хьалли, суратбикIутири. ВиштIахIели вавни учидирхъес, илдала халуби дирес ва суратдирес дигахъусири. Белики илди сунела нешлис савгъатдарес хIейубхIели, илгъуна бетахъри сунела пикрумазиб ва суратуназиб чебирцIахъули урги.
1947 ибил дусла сентябрьличив урши Грозныйла 20-ибил урга даражала школала цаибил класслизи вякьун. КIел дус дикили гIергъи, дурхIнала санаторийла анхълизи шурватурсири ва цархIил школализи вашескайибсири. ВецIал дус виубхIели, ил акварельличил су­ратикIес вехIихьибсири. БегI гьалабси сархибдешли бе­таур илала Леонардо да Вин­чила «Мона Лиза» сурат. Ил­кьяйдали илини цархIилти суратунала копиябира суратдирутири. Сунела гъамси юлдашра сайра суратбикIнила кружоклизи башухIели, илдас анцI­дулкьутири илар илдази дирахъути суратуни, сена­хIен­ну урши гIяхIцадла гьа­лавяхI арякьири, сунела зилантачив.
ВиштIахIелила гьанбикуназир художникла пикри би­тIи­кIу­ли кали саби сай хIе­рируси дурхI­нала Юртла улкьайтала гьаларти курегала галгубани ва илдачирти жа­гати вавнани. Дусми ардякьи гIергъи, илини «Курегала гал­губи вавалидя­хъили» ва «Сагадан ку­регала гал­губи ва­ва­лидяхъили» иб­ти суратуни дарибтири. Орджоникидзе ур­га тяхIярли учIусири, амма сура­ти­кIу­лицунра ахIи, ил сце­наличив далай­ви­кIусири ва улхъусири. Дубурланна хIи гьа­лакти ва хъярхъти дираргу. Ур­шилисра сай дубурлан виъни чебаахъес дигулри. 7-ибил класс таманаили гIергъи, пагьмучевси урши лебил Россияла кьадрила пионертала Крымлизибси «Артек» бикIуси лагерьлизи вархьибсири. Илав ил цара байхъалара баз калунсири. Ур­ши изостудиялизи вашусири. Художникли бурни хIясибли, илаб дурхIначил чебетаибси хIянчи бирусири. ГIулухъала пагьмурти илар ахъли кьиматладарибтири ва «Артекла» музейлизи илала 7 хIян­чи кадихьибтири.
Художникли гьанбиркахъули сай, Гроз­ныйлизивхIели дурхI­на­ни шко­лализи цIерцI хибниличила. Су­рат­бикIес дигути илдани халаси иш­тяхIличил цIерцIла дахъал суратуни дарибтири. Орджоникидзелис маш­гьурдеш хибсири илхIели барибси суратлира. Иличила радиолизибадли бу­рибсири ва хIянчи 1957 ибил дуслизиб жагьилтала фестивальличи бархли бархьиб­сири.
Крымлизивадли чарухъунхIели, ур­ши гьатIира халаси гъираличил творчестволизи ахъиб. Ил вашескайиб Грозныйла пионертала Юртлизибси изобразительное искусствола кружоклизи. Сай хIерируси мерличибадли ила вашес гьамадли ахIенри, къадурбира музурбира ихъули ва ца трамвайличивад цархIилличи кайрули, вякьи вакIес багьандан ил 4 сягIят кавлусири. Илди къияндешунани ил тIашиули ахIенри, сенахIенну ил сунела дигуси преподаватель Николай Федорович Лом­тюгинничи гьалакикIусири. Иличив учIу­ли, урши авал дус калунсири. Илини бур­сиварибсири дубурлан урши, гьарли-марли хIулбала гьалаб чебиуси секIа суратбирахъес. Илкьяйдали, тIабигIятла ва адамтала аги, сунела иличила акIубси пикри чедаахъес устадеш имцIадиуб уршилара.
8-ибил класс таманаили гIергъи, О.ИсмягIилов Грозныйла ремесленное училищелизи керхур. Илаб, 2 дус учIули, урцуйзирад ваяхI хIядурдируси устала санигIят касиб. ГIур школализир бузерила дурсри кадирхьули калун Цазаманализив урши Н.Ломтюгинна студиялизира вашусири, ва чекайзурли учIусири. Илдигъунти къайгънала гIяхIдешли 1959 ибил дуслизив Абрамцевла художественное училищела, лигубазирадли ваяхI дирнила шайчир багьудлумачил бегIбируси, техникумлизи кьабулварибсири. ИтхIели ил дебали ахъси даражала багьуди сабри.
Жагьил дубурланнис илкьяйдали Кавказла дубурти дархьдатес чебуркъубсири. Иларти дубуртачила, тIаби­гIят­л­ичила ва адамтачила дахъал хIян­чурби далкьаахъуртири илини, ва дубурлантала гIямру илар хIулбала гьалар мицIирдиубти сипатуниван чедиутири.
Москвала мякьларти тIабигIятла жагадешуначи ва адамтала гIямрула бетуцличи пагьмучевси художник бегIлара хабарагарси шайчивадли гъамирусири. Илини гьанналаур цархIилтани хIясибхIедарибти шалуби сипатдирутири. Илди мер-мусаличи дуравадли вакIибси сайливан, илала хIянчурби бахъли пикри бяхIчиаэстилира детарулри. Акьудеш агарли илавра узуси­ри студент ва тамашала сипатуни ал­кIа­хъутири. Иличи художникуни В.Се­ровла, И.Грабарьла, И.Левитанна асар халаси биъни багьесли саби, илди хIян­чур­бачи хIерикIухIели.
1964 ибил дусла хIеблизив училищели ил Архангельскла областьлизибси Холмогоры бикIуси шилизи практикаличи вархьибсири. Илабти лигубазирадли жагати ваяхI дирути устни лебтири. Ил шайчибра художниклис гьарбизурсири викIалра хатIа бетхIерар. Художникли сеннира хъумуртули ахIен, Михаил Ломоносовла ватIайзиб беркIибси кIел базла манзил. Сунела гьарбизурси хIянчилизи халбирусири илини «М.Ломоносовла ватIайзиб» ибси суратра.
1968 ибил дуслизив О.ИсмягIилов сунес илцадра ахIерси ватIайзи вакIибсири. УркIила дигиличил Дубуртар Улкала жагаси тIабигIят, дубурти, шурми, къадурби, шими сипатдирутири илини. «Дагъистайзир хIеб», «Шурми», «Хала дудешунала ванза», «Бускаунси дубура» ва цархIилти хIянчурбазир художникла гIядатла устадешла дурарадли, сунела ватIайчи ва сай акIубси ванзаличи уркIила хIялалти ва кахIедурхути диги зурбаси пагьмуличил чедаахъили сари. Илдазиб илини дубурланра дубуртачи мешуси вирни якьинбарили сай. Ванн Гогливан, жагьил художниклира сунела уркIила хIялани духIнакаили сари хIянчурбази.
Линогравюрала бетуцлизивра узу­си­ри ил. Сунела дигуси Кавказла ва жяв­хIелла Русьла тарих дигахъусири илис, ва сунела гIергъитигъунти хIян­чур­базир илгъуна тема пайдалабирусири.
О.ИсмягIиловли училище ункъли учIули таманбарибсири. БелчIуди хъараахъурли гIергъи, илала кьисмат бархбасунсири Владимирла ванзаличибси Муром шагьарличил. Илав ил хъай­чикайиб ва кIел урши халаба­ахъиб. Илав юртани някьишдирули узулира калунсири. ГIур ил Муром шагьарла архитектурала отделлизи узахъес вархьибсири. О.ИсмягIиловлис илаб сунела багьудлумира цIакьанира чедаахъес имканти акIублири ва акварельти лукIулри, жузи цаладирхъулри. Илаб «архитектурно-монументальная революция» дураберкIес кьаслизиври ил ва сай сагаси Сикейрослизи халирусири. Амма буркьа шагьарла даражализиб ва «застой» или сунес ируси манзил гъамбиубхIели, илала пикруми детерхурти ахIенри ва сегъунтилра дарсдешуни дурадеркIес имканти кахIелун. Иличила ункъли балуси О.ИсмягIиловли, архитектура бархьбатурсири.
Муромлизи вакIибмад Орджоникидзе бусягIятал илабти художникуначил тянишиуб. Илаб художникунала творчестволашал цIакьси авид лебли уббухъун. Леб­ри илаб машгьурти бахъал художникуни, ва илдачил узес, Орджоникидзелара гъира имцIабиубсири.
О.ИсмягIиловли хIянчурби областьла выставкабази гьаладирхьутири. Сунела выставкара дураберкIибсири 116 хIянчи гьаладихьибси. О.ИсмягIиловлис, жявхIелла ваяхIра дучили, сай-вегIси музей акIахъес дигусири.
1970 ибти дусмазир О.ИсмягIиловли Муромлизиртицунра ахIи, цархIилти халати шагьуртазир дурадуркIути выставкабазирра бутIакьяндеш дирутири. Москвала художествола Академияла заланазибра лебил Союзла выставка дураберкIибсири, ва илар жагьил художник О.ИсмягIиловла хIянчурбира гьаладихьибтири.
1975 ибил дуслизив машгьурти художникунани маслигIятбарни хIясибли, О.Ис­мягIилов СССР-ла художникунала Союзлизи кьабулварибсири. Орджоникидзела хьунул Ирина Ивановна Витманра художница сарри. Илди кIелра сабухъчебли бузутири, чула пагьму гьалабяхI арбукес багьандан.
1976 ибил дуслизиб ИсмягIиловлис Муром шагьарла дайлаб гIяхIси устахана бедибсири. Илала мякьлаб бузутири итхIели, цархIилти машгьурти художникунира. Илдани бурни хIясибли, Орджоникидзе бамсриагарли узусири ва лебталалра хIурматличи лайикьикибсири.
Выставкабачи гьаладирхьути сунела ва сунела гIям­рула рархкьяла суратунани, имцIали адамтала пикри би­тIикIусири. Илар чедаахъибти Кавказла ва урусунала си­патунани акIахъубти жагадешуни урхIмешуахIентири, ил­дани хIербикIутала уркIби ясирдурцутири. Сунела сурат художникли дубуртала гьалаб дубурлантани алавуцили чебаахъили сай. Някълизиб бузерила гIягIниахъала (кисть) саби сунела гIямрула мягIничебси ишараван суратбарили. Шалати гъезла регI хьунул адамли, мяхIкамли вава буцили сари, вавалидирхъути гIямрула шалдала нурла кьяливан. О.ИсмягIиловли сунела дудеш Сталинничи мешуси виъни балухIели бурги, илала дахъал хIян­чур­базир ил халкьла сардарлара дебали жагати суратуни лерти.
Орджоникидзела цацадехIти выс­тавкабазир илала уршилира бутIакьяндеш дирули вирусири. Илалара дудешлагъуна пагьму леб.
О.ИсмягIиловла гIямрулизир кадиркути дарсдешунира илала творчестволизир гIячихъли чедиули сари. Хъалибарг Владимирлизи гечбирули саби, ца уршили Северный Кавказлизиб къуллукъбирулри. Илала суратуназир хъалибаргла халаси кинотеатрлизирван лерилра анцIбукьуни сипатдарилри.
ГIямрула бурхIни багьла-багьлали зуз­дитIири, илала кIелра халатигъунти уршби хъайчикабииб ва дурхIнала дурхI­начи художник хIулуркIуси заманара бакIиб. Халавиулри хIябэсил уршира.
2007-ибил дусла февральла 9-личибра илала халаси выставка дура­бер­кIибсири Владимирлизибси изоб­разительное искуствобала Центрла заллизиб. Илар О.ИсмягIиловла 120 сурат гьаладихьилри. Илда­зир художникла гIямру гIячихъли чедиахъулри. Дубур­лан художникли илала гIергъира чумра выставка дурадеркIибтири, Россияла декIар-декIарти шагьуртазир.