ДурхIначи дигили…

Даргала шимазибад наб бегIлара дигахъуси ши саби МикIхIила. Ну чуйнара ила рякьунсира. Дубуртала жагати мер-муса чедаэс, тIягIямла гьава, умути урунжла шин халдарес иштяхIли рирус. Шира, шилизирти юртанира цархIилталайчи мешути ахIен. Гьаланачив нуни гIяхIил валусири пергер ХIямид Мустапаевич ХIямидов. Адамтас, мискинтас, гIядатла халкьлис сецад гIяхIдешуни дариба илини. ГIяхIти адамти дунъяличиб мицIирли хIебалтес кьасла бегIти лебли буили саби, хIетур ХIямидра хIериахъес чи саял вайнукьани. Илала агри хъумхIертесили бетаур лебтасалра. Илала неш-дудеш мицIирли лебхIели, ХIямид акIубси бархIи, илала шилизибси юртлизи лерилра гIядатла адамти, хIякимти, тухум-агьлу учидиркули дирехIери. Ил гьаниркахъули, балгни дирули, ясин бучIули.

ГIур дила гIяхIси гьалмагъ ретаур генерал МяхIяммад ГIямаровла гIямрула рархкья Умият. Умиятли ну чуйнара рукира ил наб дигуси шилизи. Илала МяхIяммадра гIямру къантIтили увухъун. Нуша гIядатла адамтани балуси агара, илра хIяжуртани хIилла дураберкIили агарвариб. Ил гьаниркахъули, МяхIяммадла халаси библиотекализирти жузи садирхъули, дучIули бамсри ихъира илаб, гIур хIябрачи рашули вавнала халуби кадирхьули. Хъа гьалабси анхълизи МяхIяммадла някъбани удатурти галгуби хIердирули, цIедеш дукули. Тамашала катругла бяхIлизибси анхъкад къунзкадикIули замана буркIира, гьанбикунази гIела­дир­кира.
МяхIяммадшапигI ГIисаев. ГIялим, фи­ло­логияла гIилмуртала доктор, чумал жузла автор, писатель. Илала хIябличира дякьунра, гьандикиб итхIелила гIямру, цала цали хIурмат-хатир дирути, гIяхIдеш барес гьалакти. Илра бехIемцIлизив вебкIиб, жявли гIямрулизивад арякьун.
ГIурра илдала мякьлаб хIяб леб. Камил ЧIикаловичла. Илра Избербашлизив неведомственная охранала начальникли узусири. Къачагъ тIашаэс дураухъунсири ил, амма илдани бехIемцI бяхIбариб иличи. Игитла бебкIали вебкIиб ил. Наб гIуррара дурхъаси саби МикIхIила ванза, нушала пергер, пагьмучевси Газим-Бег БяхIяндовла хIябра илаб сабни багьандан. ХIераягу ца, ну мурталра чучи гьалакти бегIлара ахIерти ва дурхъати адамти хIябразиб паргъатли саби. Илдани ну чериусиван билзан, дила гъайла иргъуливан чучил гъайкарикIулра.
Дагъистан ва Россия дурхъабарибти, гIяхIгъабза адамти, гIялимти, учительти бахъал акIуб ил шилизиб. Илди дарганти биънили дилара уркIи пахрули бирцIули саби.
МикIхIентала саби акIубла хала бегIтани дузахъути гIядатунира лер. Нуша дакIниличила багьурти, унруби, тухумти музабулхъули саби Умиятличи. Кьанси замана баайчи бирар, диубтачила, детауртачила адамтала баркьудлумачила хабуртира дурули. Иш гьакIлис Умиятличи гIяхIладли бакIиб нешра рурсира. Илди саби Написат Мя­хIям­­ма­дова ва илала неш ПатIимат МяхIям­мадова.

МугIяллимтала наслу
Илдачил ихтилатрикIес набра дигиаур.
МяхIяммадова ПатIимат Адуевна, Написатла неш, дунъяла гIямрура, тIабигIятра далуси черетаибси хьунул адамличи лехIяхъес наб имцIали дигиаур. Итди гьарахъти 70 ибти дусмазиб Сергокъалала педучилищера таманаили, Хажалмахьила шилизир мугIяллимли рузиб ил гIяхIцад дусмазир. Илини бучIахъули калунти дурхIни, гьанна сабира нешани, дудешуни бетаурли саби. Чулира белчIуди даимбарили, чебяхIси даражала багьуди касибти. Ахъти къуллукъуначиб бузутира леб, амма чула учительницачила илдани гьачамалра хъумхIерту. ПатIиматлис гIур кьадарбиуб Багъатировла уличилси совхозлизир рузес ва секретарьлира гIяхIцад дусмазир рузиб. Чинар рузалра илала хIурмат-кьимат имцIадикIутири. Неш учительницали рузухIели, Написатла учительница ретаэс хьул акIубсири. Нешлис гIеларад рашули, секьяйда дурхIнала тетрадуни халдирулрил, секьяйда шулаби кадалтулрил. Учительницали дурутачи, дурсрачи секьяйда дурхIни лехIирхъулрил, Написатла ил хьул мурталра, школа белчIайчи сунес гIелабад башулри. Сари акIубси шилизиб ункъли школара белчIи, Написат Избербашла педагогический колледжлизи карерхур. Илала учительти сабри, чузирад дагьри ва гIякьлу кайсути дарган мезличи диги акIахъубти, Муса ХIяйбуллаевич, ГIябдуряхIим БяхIяндович, Рукьият ГIябдусаламовна, Заира Кьасумовна ва цархIилтира. «Илди учительтани набзи гIяхIти багьадлуми касахъиб. Илдас мурталра баркалла рикIулра», — рикIар Написат.
БелчIудилизир ва колледжла гIям­рулизир сарерхурли, дигиличил багьуди кайсули Написат БяхIянд­кьадиевна 2002-ибил дуслизир мугIял­лимла санигIятличи регIриуб. ДурхIначи дигичерси, гьарра шайзибад илди руркъули, дарган мез дагьахъес рирусигъуна жигарчебдеш дакIубирули ишбархIиличи бикайчи Написат МяхIяммадова рузули сари Лавашала районна МикIхIила школализир. МяхIячкъалализибад дурхI­нала багьудлуми ахтардидарес бакIибси комиссиялира Написатла классла дурхIнас баркала багьахъур. Урус мезла ахтардила хIянчилис бахъли шула кьиматуни касиб.
— ДурхIнази руркъяхъулра дарга­ла ва Дагъиста писательтала наз­мур­ти ва хабурти. ГIяхIмадхан Абу-Ба­каровла, Рашид Рашидовла, Газим-Бег БяхIян­дов­ла, Аминат ГIябдул­ма­на­повала произ­ведениебала черкад сценкаби хIя­дурдирулра. Даргала гIядатуни, куль­турала къилликъуни, замунти дарсдикIнилис хасдарибти материалти руркъяхъули ва саби дурхIнази белкIани лукIахъули бурсибирулра. Яни селичибли жагасил, гIебшнила замана, атхIеб, дуцIрум. Илдачила дурхIнази изложениеби лукIахъулра. Наб бурес ва баркалла багьахъес дигулра нушала школала директор Дибиров Исламгерей Дибировичлис. Илини гьарра шайчирад нуша учительти гIердурцулра ва хIяжатси кумек гIеббиахъу.
Ну рузуси коллективра уржибси саби. ХIяжатбикалли, лерилра цадалги, дурадулхъули дирехIе.
Амма дила рузиван набчил ралрикибси гьалмагъ сари ГIямархIяжиева Наида ГIябдуллаевна. Нушала микIхIен поэтесса Умурайбатла рурсила рурси сари ил. Наиданира иш сагаси дуслизиб бехIбихьудла класслизиб 19 дурхIя хIядурбариб. Нушани цалис ца гьарил кабирхьуси дарсла, гьарил балбуцла хIянчилис кумек гIеббиахъулра ва сагакьянчидеш гьаладирхьулра. Абзани дурадуркIулра классунала дурхIни-ургар.
Илдигъунти абзаначиб дурхIни жигарчеббирули бирар. Нуша-алавси тIабигIят руркъяхъулра. ДурхIни конкурсличи букили МяхIячкъалализира дякьунра, Лавашала школала дурхIначил абзани дурадеркIира. КIелра нуша дурхIнази мурхьти багьудлуми касахъес, цадалги, дузутира. Ва гIурра дузес кьас леб. Амма нушачи бакIибси изай аги вайтIабикахъиб. ДурхIнас дистанционно багьуди бедес нушаб къияннири. ДурхIначи учитель дигиличил, дурхIни учительли дурутачи лехIирхъули, цали-ца чедиули, дузес гIягIнисиригу. Ил секIайзирад нуша мяхIрумдарира ил вирусли, — рикIар Написат.
Илини мурталра бутIакьяндеш диру «Жигарчевси мугIяллим» ибси конкурсличир, ва ил гIяхIцад грамотабачира лайикьрикиб.
Гьайгьайра, Написатла уркIилизиб пахру алкIули саби сунени бучIахъули калунти дурхIни гIурра чеахъбикIули чебиухIели. Написат МяхIяммадовала БяхIянкьади бикIуси уршира лев. Ил духучан урши лебталалра пахру сай.
СакIубси, микIхIен рурси Написатлис сунела гIямрулизиб чеббикIибси мугIял­лимла хIянчилизир гIурра гьар­бизуни, сархибдешуни дулгулра. Илдигъунти мугIяллимтани саби гIялим­тасра, поэтунасра, хIякимтасра гIямрула чIумаси хьулчи кабирхьуси. Берхъаб хабарла МикIхIи ва микIхIенти эс дигулра набра.