Сахъли диреная

Нушала республикализиб дебали жагаси тIабигIят биалра, вацIали бурцуси мер дебали биштIаси саби. АрагIеб ванза касибхIели, илизибад 8 процент саби вацIали кабуцибси.

Амма нушала республикала ванзаличир дашути галгубала жура биалли, дебали халаси саби. Ишар тропикуначир, Сибирьлизир дашути ва дахъал цархIилти журала галгуби лер. Илис сабаб – тIабигIят. Ца шайчиб Каспила урхьу, цархIил шайчирад ахъти дубурти. Северла мер-мусаличиб вацIа дебали камли саби. Ил имцIали мерлабиубли саби ургабси Дагъистайзиб ва цацадехIти ахъти дубуртазирти районтазиб. Ишар ахъти ёлкаби ва сирмугла галгуби лер. Дербентла мякьлаб Самурла тамашала вацIа мерлабиубли саби. Ишар тропикуназир дашути галгуби лер. ХIейгеси биалра, нушала адамтани вацIа мяхIкамбирули ахIен. Илис бикьридеш дирули сари гIергъити дусмазир цIа диркнила анцIбукьуни им­цIа­диъни. ЦIа диркнила имцIатигъунти анцIбукьуни адамтала гIяйибличирли детарули сари. Нушала адамти вацIализи бамсриахъес башухIели, беркесил барес яра ванабиэс или цIа улкахъули сари ва, дишхIедишахъи, хъули арбашули саби. Яра папрус пIагьбарили, лайбикIули саби. ДягI лебси аргълизиб цIа алкахъес дебали урехиласи саби. Чумал цархIилти журала сабабтира лер: лямцI галгализи чегили яра буцIарси аргълизиб берхIила нурлизибадра, хаслира — лайбакIибси шиша лебли биалли. ГьатIира нушала адамтани атхIеблизир дерубти кьар дигахъес или цIадуршули бирар. Иларад илди вацIализи даэсра асубирар.
ВацIализир цIа кIел журали тIинтI­ди­рули дирар. Чедирад – галгубази адалки ва дягIли хъярхъли тIинтIдиру. Ил журала цIа дебали урехилати сари ва халаси зарал бирахъули бирар. КIиибил жура – ванзаличирти кьарлизи цIа дикили.
ВацIалис цIала шайчибад урехи хIе­би­ахъес, Дагъистан Республикала ва­цIа­ла хозяйствола Комитетличи хъарси саби. Илдани вацIа мяхIкамбарес багьандан, дарес хIяжатти хIянчила хIекьлизибси план балкьаахъурси саби. Детурхули дирар учениебира. Илди МЧС-личил дарх дурадуркIути сари. Шагьурти-шимала мякьларти вацIур­бас цIализибад урехи хIебиахъес МЧС-личи хъарси саби.
Дарес хIяжатти хIянчиличилара бурес дигулра. ВацIурбази аркьути гьундури дарес чебиркур, машинаби дашахъес багьандан. Мер-мерличир вацIала духIнар галгуби яра кьар агарти мерани диресра гIягIнити сари. Комитетла баянти хIясибли, илди лерилра хIянчи заманаличир дарили сари. Илала дурабад адамтачил иргъахънила хIянчи дурабуркIули саби. Нушала республикализиб 624 азир гектар вацIала фондла лебси саби, илизибад 443,6 азир гектар Россияла вацIала хозяйствола хIерудилиуб саби.
Марлира, дарес хIяжатти хIянчи да­хъал сари. Илди заманаличир дирулра или, баянти лугули сари пачалихъла организациябани. Амма, цIа дикибси манзил, нукьсандешуни гьаргдирули дирар. Ил багьандан нуша адамтачира хъарси саби вацIа мяхIкамли бихIес.
ВацIализи архIяличи дякьунхIели, халаси дягI лебси манзил цIа абикьес асу­хIе­бирар. Хурег барес цIа абилкьуси мер кьарлизибад умубарес хIяжатбиркур. БиштIаси дякь баралли, гIяхIси саби. ЦIаличи мурталра хIерикIес чебиркур. ХIяжатти хIянчи дарили гIергъи, цIа дишахъес чебиркур. ГIяхIси бирар илди шинничил дишахъес имкан биалли. ЦIа тамай дишни ахтардибарес хIяжатбиркур. Папрус пIагьбарили, бишхIебишахъи, лайбикIес асубируси ахIен. ГьатIира гIяхIсири вацIализиб ил пIагьхIебирес. Бамсриахъибси мерличир нясдешуни датес асухIебирар, хаслира — шишализирад яра мегьлизирад дарибти ваяхI. Чедибра буриливан, буцIарси аргълизиб илдачирад цIа дикес асубируси саби. Авлахъличирти мер-мусаличи кьар дигес или, цIа мадуршидая. Адамтас гьанбиркуси саби бигубси мерличир жагати кьар ляркьян или. Ил бархьси ахIен.
ДурхIначил иргъахънила хIянчи дура­буркIес чебиркур. Илдани сари имцIа­ливан цIа дуршутира. ЦацахIели вайти анцIбукьуни кадиркули дирар. Кьарлизи цIадушибсилис гIякIа лебси саби. РФ-ла КоАП-ла цаибил бутIала 20-ибил статья хIя­сибли, гIядатла адамличи 1000-1500 къу­рушла, жавабла къуллукъличивси хIян­чи­зарличи 6000-15000 къурушла ва юридический хIянчизарличи 150000-200000 къурушла кьадарлизиб гIякIа чебаахъили саби. ВацIализи цIа дикахъибси адамлис, гьатIира халаси танбихI леб. РФ-ла УК-ла 3-ибил бутIала 261 статья хIясибли, 500 азир къурушличибад миллион къурушличи абикайчи гIякIа чебирхьуси саби яра 8 дуслис туснакъвируси сай. Сахъдеш биреная гьалмагъуни! Рахли хIушани вацIализи цIа дикили чедаадалли, 112 номер хIясибли зянкъдяхъес дирудая.