Совет хIукуматла замана гьундури мурталра къулайдирутири. Даим илаб совхозла ялчни бузули бири. Каникултала замана школала чедирти классунала уршби-рурсби бархли илдас кумекбарес башутири. Совхозунала техникара дуги-хIери хIеили дузутири ва сегъунти-дигара журала машинаби дашахъес къияндешуни лерти ахIенри.
Мурталра гьундури гIяхIси даражаличир диахъес багьандан, илаб дусла лерилра манзилтазиб бузути хIянчизарти бархли бирутири. Янила замана дубурла мер-мусаличир итхIели дяхIила кIилкIми камдирути ахIенри гьундурачир. Илди умудирули ва ила гъягъя тIинтIдирули, гьундурала хIянчизарти савлиличибадли бархIи ахъайчи бузули бири. Илкьяйдали, гьарил шила адамтани чула шила духIнарти ва ила башути гьундури мурталра гIяхIси даражаличир диахъес къайгъни дакIудирутири.
Гьайгьайрагу, дубурла варачантачир гумурбира къулайти диэс хIяжаттири. Замана арбашуцад илди дукьдулънира чисалра дигIяндеш ахIен. Хаслира заб-маркали илди палакатдирули дирар. Дахадаевла районна ДугIахъарла администрациялизи кадурхути 8 махьилизи башути гьундури гIергъити дусмазир къулайли сари викIес хIейрар. Улкализир кадиркути дарсдешунани илдачира вайлашал асарбарили биъни чебаэсли саби.
Илкьяйдали, ДугIахъарла шимази башути гьундурачир шел гуми жяв замана тIашдатурти диъни багьесли саби. Чумал дус гьалаб СурсбукIла шилизи башуси (ил федеральный кьадрилара саби) гьунчибси Гъимчали бикIуси гуми сагадан тIашбатурсири ва гьанна иларадли машинаби дашахъес урехиласи ахIен. Амма ДугIахъарла шилизи ва ГIузраямахьилизира Сумиямахьилизира башути гьундурачирти гумурби дебали вайси агиличир сари ва машинабицунра ахIи, адамти башесра урехилатили детаурли сари.
Ишди бурхIназиб Сумиялизи аркьуси гьунчибси гуми къулайси агиличи биркахънили, гьайгьай, дугIахъарланти дебали разибиахъуб. Иларадли Сумияцунра ахIи, Хулабаркмахьилизи, Хъишамахьилизи, ГIузраямахьилизи ва Мукрисанамахьилизи машинаби дашуси гьуни лебси саби. Ил багьандан бахълис багаласи бетуцли бетарули саби илгъуна баркьуди дурабуркIни.
ГIергъиси замана заб-марка дахъдаибхIели ил гуми гъятIбиили саби. Регионна кьадрила гьуниличибадли Сумиямахьилизи ШяхIбанна хъяб бикIуси мерличибадли декIарбиркуси гьунчиб саби ил гуми. Ил гуми гъятIбиъниличибли ДугIахъарла чедир гьандушибти шимази башес имканагарсили уббухъун. Сумиямахьилизибадли цархIилти шимази башуси ил шила чедибси гьунира бурес агарли, вайси агиличиб саби. ГIяхIцад дусми гьалаб илабадли КАМАЗ машина сурбухъи чебаибхIейчирадли ну иларадли хьурали рашес рархли урухкIули рирус.
ДуцIрумла замана иларадли секьяйда машинаби дашулрил чедаибхIели, наб кинолизир чедиахъути урехила анцIбукьуни гьандикахъиб. Илабадли бурсибиубдешли дугIахъарланти башули бургар, амма дуравадли вакIибси шофер сеннира илавадли шалгIевхIелхъан. Дубурла катругси мерличибси гьунчивадли лагвяхI укьес хIяжатси саби. Иларти къанавтазирадли ва мурталра камхIедирути чяртлизирадли машинаби секьяйдали дикулил нуни аргъес хIерирулра. Ил гьунчирра ванзалиурадли дашути шин камдирули ахIен ва иличибли гьуни букьбулъули саби. БикIуливан, илабадли шоферти жан хъябла дигьи башулигу. ИмцIати анцIбукьуназиб илабадли шулумбухъес хIебирухIели, дугIахъарланти халаси мерра алавбарили, баягъи ДугIахъарла мякьлабси урехила гумира ахъили, дебали вайти гьундурачибадли башес чевкъули саби.
Илди шимази башуси цархIил гьунира лебси саби Къяная бегI бикIуси мерличибадли федеральный гьунчибад бехIбихьили. Ил гьунира заб-маркалис гIергъи лебгIеб вайси агиличиб бирар, хаслира ДугIахъарла шилизи башуси гьунчибси халаси гумиличивадли ветахъикес гьамадси ахIен. Ил мурт тIашбатурсил белгили ахIен, амма заманали дебали букьбуахъи саби. Гьундури къулайдирниличила нушала улкали акIахъубти лергIер гIяхIти программаби лертигу, илди сен дугIахъарлантачи хIедиутил белгили ахIен. Сумиямахьила гьалабси гумиван илра гъятIбиайчи хIерли хIебиэс районна гьундурала организация.
Сумиямахьила меценатунала кумекличил 500000 къурушличирра имцIали арц цаладяхъили сари. Илди арцлис цемент, гъум ва цархIилти сагаси гуми тIашбатес хIяжатти секIал асили сари. КъантIси манзилла бухIнаб гуми тIашбатес кьасбарили саби Сумиямахьила жамигIятли.
Ил гуми тIашбатниличибли ДугIахъарла шимази башуси гьуйчилцунра ахIи, илди шимала халкь СирхIяла шимази башесра имканти алкIули сари. Иличибли яшавла-экономикалашалси бетуцра къулайбирули саби.
«ДугIахъар» шила Советла бекI МяхIяммад Адамовли сагаси гуми тIашбатес багьандан къайгъилизи бикибти Сумиямахьила халкьлис баркалла балахъули сай.
«Илдани арцличил кумекбарни ва сагаси гуми тIашбатес къайгъилизи бикни цархIилти шимала халкьлис мисалли бетаэсил гIяхIбаркь саби. Илкьяйдали шила жамигIятла гIямрула ва яшавла шуртIри къулайдирар ва къантIси заманала бухIнаб гуми тIашбалтнила хIянчи ахирличи диркахъу», — буриб МяхIяммад Адамовли.
Гьарли-марли, сумиямахьилантала ил мягIничебси баркьуди гапличи лайикьли саби. ДугIахъарла цархIилти шими-ургарти гьундури ва гумурби къулайдирнила хIянчира гIела архIедухили, дурадуркIниличи дирхехIе.
ПатIимат Кьурбанова

