Дубурлантала адуцала духIнадурцути делхъ

Чила-биалра мекъличир яра шад­лихъличир лебтасалра тя­ништи делхъла макьам зай­бу­хъалли, гIулухъа делхълизи калхъан ва ил­хIели уркIи зимбулхъули бирар. Ну­ша лебтанилра илди делхъ – лез­гин­ка диъ­­ниличила балулра. Амма нуша­зивад чилра пикриулхъулира, илди делхъли гьа­рил вяшатIайзир жявхIелла тарих­ли­зи­радти сецад лишанти духIна­дурцулил? Мурул адамла делхълизир игитдешла, ка­гибдешла лишанти чедиуливан, хьунул адамла делхъ­лизирра варачанван кабу­хъунси хIеркI­лагъунти малхIямдеш, чере­таиб­деш хIясибдарес вирар.
Дагъиста тарих руркъути гIялимтира би­кIули саби: лезгинка делхъла мякьи даршдусмази мурхьдиркули сари, рухIлашалси цIакь ва игитдеш бегIлара кьиматладируси манзиллизи. Илди делхъцун ахIенрину – адамтала мезра сарри. Дебали дурхъати мез. ИтхIели халкь берхIиличи, цIаличи, тотемла мицIирагличи бирхутири. Дубурлантала делхълизир нушани чедиути бугаси хIер, кIелра шайчи ахъдуцибти някъби, мява алавбирни – лерилра илди жявхIелла гIямрулизирад касибти лишанти сари, итхIели мурталра халкьли дявиласи хIядурдеш дакIубирес хIяжатсири. Мисаллис, делхълизиб мява алавбарили улхъни – ил берхIила лишан саби, суненира гIямрула даимси мява ва на­слу мяхIкамбарни иргъахъуси.
Илкьяйдали илди чедибдешла мез сарри. ЖявхIелла адамтани дявилизир чедибдеш сархибхIели, яра гьарбизурси гIяяр­личибад чарбухъунхIели, чула сар­хиб­­­дешуначила, игитдешличила бурулицун хIе­бирину – илди лерилра чедиахъутири. Чула сархибдешуначила илдани делхъла кумекличил бурусири, ванзализи кьяш бяхъниличил илдани иргъахъусири: «ХIера, нуша ишар сарра! Иш ванза нушала саби, нушани азадбатахъурси саби». ИшбархIиличи бикайчи секьяйдали даибти нушачи лерилра илди секIал?
Дубурлантала рухIлашалси цIакь иш­хIе­лира гьалаблагъуна саби, амма мягIна гьа­тIира давлачебси. Дубурлантала делхълизир нушани чисалра мутIигIхIебикIни чебиулра. Хьунул адамла сипатлизир ар­ца, лагьалагъунти кункдешра, иличил барх пасихIдеш, гIякьлула мурхьдешра. Делхълизиб мурул ва хьунул адамти цаличи ца тяйдили кабилзнилизир дубурланта гIямрулизир даимти, дарсхIедирути кьима­туни – хIурмат-хатирбирнила, умудешла ли­шанти чедиули сари.
Лезгинка делхъла вяшатIайзи бухIна­бу­цибси, дигIянбарибси нушала ге­нети­калашалти далилти хъум­хIерт­нила лишан саби. Дубурла шимазибад бехIбихьили, Мя­хIячкъала шагьарла делхъла майдунтачи бикайчи, баягъи делхъли ламус-хIяяла, игитдешла, саби акIубси ванзаличи кахIедурхути дигила ва даимти кьиматунала дурхъадеш бухIнабурцули сари.

 

Мурад МяхIяммадов