Тайгаличи шурбухъахъес мабалтадая!

УбяхI МулебкIила ва Мигла­кьа­симахьила администра­циябазир 11 ши лер. Илди шимазиб 3000-личибра имцIали адам хIербирули саби. Дузули сари 3 урга даражала ва ца бехIбихьудла школа. Лер хIябал СПК.

Пачала хIукуматла заманара му­леб­кIантала Россияличил бархбас бирусири. УбяхI МулебкIила шилизив хIерируси ва итди гьарахъти дусмазив милициялизиб къуллукъбируси Даришла БяхIямма Россияла улкалис 300 дус бекIдешличибти Романовхъала хъалибаргли юбилейлис дураибси медальличил шабагъатлаварибсири.
1904-ибил дуслизир Россиялара Япониялара ургар дургъби дехIдихьибхIели, 12 мулебкIан (цархIилти халати шимазибад ца-чумал адам сабри бякьунти), саби гIяхIъулали дургъбази арбякьунтири. МулебкIанти илаб гъабзадешличил бургъутири.
Кавказла мурдабала бригадализи кабурхуси, кIиибил урчала полклизив ургъуси Малла Шагьбулат, Японияла Мукден шагьарлизир кадикибти дургъбазир дакIударибти гъабзадеш багьандан авал Георгийла къанчличил шабагъатлаварибсири. «Дагъистанланти Россияла ва Японияла дявтазиб» бикIуси жузла автор, профессор, историяла гIилмуртала доктор, Кавказ руркъуси гIялим ХIяжимурад Доногони, сунела жузла презентация бируси замана, Малла Шагьбулатла гъабзадешличила бурули ибсири: «Гьарахъси дубурла шилизивад Россияличи къаршиси Японияличи ургъес сунела зилантала кьукьяличил дургъбази арякьунси дубурлан, пачала хIукуматли, дургъбала замана илала гъабзадешра, урехиагардешра, серхурдешра ахъли кьиматладарили, авал Георгийла къанчличил шабагъатлаварибсири. Гьаннала замана Россияла кIина Игитличил цугти сари илис дедибти Георгийла авал къанч». Малла Шагьбулатли цаибил дунъяла дергълизирра бутIакьяндеш дарибтири, Кавказлизиб акIахъубси «ДугIрухъунала дивизия»-ла («Дикая дивизия») къяяназив Россияла душмантачил къаршили ургъули.
Сепайда, я СССР-ла замана, я гьаннала хIукуматли ил гIяхIгъабза ургъанна хIурматбарес хIебагьур. Декабрьла 9-личиб ВатIа Игитуни гьанбиркахъуси БархIири. ГIяхIгъабза мулебкIан ил бархIи чисалра гьаникибара?
Лайикьси ахIенрив цалра школалис ил Игитла у бедни? Школабазиб бучIути дурхIнала патриотический бяр­къличи гIяхIла шайчиб халаси асар биригу илгъуна хIянчи барили биалри.
Граждан дергъла замана деникинцыбачи къаршили мулебкIаннира ГIяякьакьализир, Дербентлизир ва Манасла станциялизир диубти дургъбазир бутIакьяндеш дарибтири. КIел мулебкIан, ГIялиев ГIяб­дусаламра Батирай МяхIям­ма­довра ХIунтIена Зубарила орденничил шабагъатлабарибтири.
ЧебяхIси ВатIа дергъла замана 200-личибра имцIали мулебкIан фашист гъармукабачи къаршили бургъес арбякьунтири. Бахъалгъунти дергъла авлахъличиб игитла бебкIаличил алхун. Дявила майор Гебек МяхIям­мадов ва Ражаб ШяхIбанов, бургъули Берлиннизи бетаибтири. Гебек МяхIяммадовла ротала бургъантани Илаб имперская канцелярия фашистуназибад акьубатурсири.
Гьаннара УбяхI МулебкIила ва Миглакьасимахьила администрациябала шимазибад ва цархIилти шагьуртазиб, районтазиб хIербирути гIяхIцад мулебкIантани Украинализиб бетурхуси хасси балбуцлизир бутIакьяндеш дирули сари.
Мариуполь азадбалтахъухIели, гъаб­зала бебкIаличил алхун развед ро­тала командир, Избербаш шагьарлизив хIерируси Хъутурчиев Манас Мя­хIяммадович. Илала у шагьарла администрацияли ца кьакьалис бедили саби.
Республикала БекI Сергей Меликовли Къаякентла районна Первомайсклизивадси мулебкIан СягIид МяхIяммадовлис баркалла багьахъур. Илини, бемжурси дергъла замана, сунела гIямрулис урехи лебниличи хIерхIеили, хIябал сунечил барх бургъути солдатла гIямру дерцахъиб.
2021 ибил дуслизив, Сергей Меликов Москвализив узуси мулебкIан, жагьил тухтур Ражаб ГIябдуллабековличилра илала юлдашличилра къаршиикибсири. Илди жагьилти тухтуртани хIянчиличи аркьухIели, кьакьализир карикибси урус хьунул адам рерцахъибсири.
Ражаб ГIябдуллабековла нешла узи, мулебкIан ГIябдуллабеков Юсуп МяхIяммадович контрактник сайри. Украинализиб хасси балбуц бехIбихьибти цаибти бурхIназивадал ургъули калун. Сунени къуллукъбируси замана таманбиубхIели, шилизи хъалибаргличи чариуб. Шилизиб илала 4 биштIатира хьунулра хIербирули саби. Хъалибаргра узи-уршира чебаили, ил халаси замана хIебикили, сай гIяхIъулали Украинализи гIурра арякьун. 2022 ибил дусла августла 11-личив ил, сунес бекIдеш дирантани, улкала Президент В.Путинна къулбасличилси, машгьурси полководец Г.Жу­ковла медальличил шабагъатлавариб.
Россияличи къаршити дурала улкнала вайнукьабачи бирхули биргIябиубти гIяхIцад жагьилти (уршбира, хьунул адамтира) къачагъуначил бархбикили, хIиллаби дурадуркIули, гIяйибагарти гIядатла халкь, ихтиюрти далтахъути органтала хIянчизарти кабуршухIели, МулебкIила шимазивад цалра жагьил я «вацIала узбала» къяянази гъудурхIебикиб, я Сириялизи хIебякьун. БекIла мехIе къагъдиубти къачагъуначил бургъули, алхунтира дяхъи-хъаслизи бикибтира мулебкIантала ургабра биуб.
Дила пикрили, 21 ибил даршдуслизиб хIербирухIелилра, мулеб­кIан­тасра ихтияр лебси бургар, урехиагарти къирли дуцибти гьундурачибад башули, янила замана газличил ванадирути хъулразиб хIербиэс!!!
ГIяхIти гьундурира адамти хIер­биэс къулайти шуртIрира диалли, Му­лебкIила мер-мусаличи туристический маршрут абхьесра вирар. Лер илар дебали жагати мер-муса: зурбаси Кьани-шури, ахъси мерличирад шин чяхIдикIуси ХIябкьяйла къада, Къябала ва Зехала дубурти, гъудурти галгубани берхъибси вацIа, дяргIибти шинничилси хIеркI.
«Цаси Россия» 20 дус биънила шадлихъличив гъайухъунси РФ-ла Президент В.Путинни бурибсири: «Нушани гьар мерличир гIяхIти гьундурира декIар-декIарти халкьлис дагаладиэсти объектунира дарес хIяжатси саби. Гъамси замана гьундури сагадарахъес 30 миллиард къуруш декIардарили дирар. ХIушани баладая: гьундури хIедиалли —Тайгализиб кьяйда лехIдеш саби. ГIяхIти гьундури леру — илар лерилра секIал ва гIямру сагадирули сари». Дебали дархьти гъай сари В.Путинни дурибти.
ХIурматла хIякимти!!! Тайгаличи шур­бухъахъес мабалтадая мулеб­кIа­н­тала ванза.
ГIяхIти гьундурира, хIербиэс къу­лайти шуртIрира агарли, бузес хIян­­чира хIебиалли, жагьилти хъалибаргуни бегIтала юрт-муса дархьдатурли, шагьуртазира цархIилти мер-мусаличира гечбиубли арбашар. Ил «изала» мулебкIантачи гьанналауб «бугали» къячбикили ахIен. Камлив Дагъистаннизир, чилилра гIер­хIе­дуцибхIели, дацIкадухъунти ши­ми???!!!