БегIлара дурхъаси ва бегIлара къалмакъар-къавгъа адилкьуси

Катарлизиб бехIбихьибси футболла шайчибси дунъяла чемпионат тарих­лизиб бегIла­ра дурхъаси саби. Амма ил гьан­­бир­куси жагати стадионтачил ва къугъаси бехI­би­хьудличил ахIенну, ЛГБТ-лис къаршидеш дирниличил, бузес ба­кIибти дурала пачалихъла адамтачил ва стадионничир держ дужахъес къа­да­гъа­барниличил саби.

Илди лерилра хIисаблизи ка­хIесал­лира, гьаннара Катарлизиб чем­пионат дураберкIнилис чедибдеш сархнила хIекьлизиб рушбат са­сиб­сил ахтарди дурабуркIули саби.

Ил шайчир жалти алкIутив?
Ноябрьла 20-личиб Катарлизиб футболла шайчибси дунъяла чемпионат бехIбихьиб, ил декабрьла 18-личи бикайчи бухъянбилтIан. Ил Ближний Востоклизиб дурабуркIуси спортла мягIничебси ва машгьурси анцIбукь тарихлизибра бегI гьалаб дурабуркIуси саби, илхIелира — бусурмантала улкализиб. Ил чемпионат декIарбулхъуси саби сунела багьаличил: ил дураберкIес Катарли 300 миллиард доллар харждариб. Мисаллис: 2018 ибил дуслизиб Россиялизиб дураберкIибси дунъяла футболла чемпионатлис 11,6 миллиард доллар сарри харждарибти. Дурхъасилизи халбирусири 2014 ибил дуслизиб Бразилиялизиб дураберкIибси чемпионат – илис 15 миллиард доллар харждарибтири.
2010-ибил дуслизиб Катар чеб­бикIибсири чемпионат дурабер­кIес. Амма биштIаси ва давлачебси Ближний Востокла улкали США-личибад чедибдеш сархибсил ишбархIира хIялумцIла дурабуркIули лебал. Йозеф Блаттерли, 2010-ибил дуслизив FIFA-ла президент, бурибсири: «Катар чеббикIни хатIа сабри, сенкIун ил илгъуна халаси анцIбукьлис дебали биштIаси улка саби».
Лебтасалра FIFA-ли Катарлизиб футболла чемпионат дураберкIес дигни, Ближний Востоклизи футбол кабухни сабри, гьалаб илар ил журала ва кьадрилати абзани дурадеркIибти ахIенри. Амма леб цархIил пикрира: Й.Блат­терла гъай хIясибли, Катарла дугьабиз кьабулбарахъес Францияла (ит манзиллизив) президент Николя Саркозини тиладибарибсири, ва бай­хъала дус дикили гIергъи, Катарли­ Французуназирад 14,6 миллиард дол­ларлис дявила истребительти асиб­тири.
Марлира, Катар дунъяла футболла шайчибси чемпионат дураберкIес балбикили ахIен. Ил дебали биштIаси улка саби, Москвала областьла ванзаличиб авнали биштIаси.
Балбиркули ахIен Катар дебали буцIарси аргълизибадра. Ил багьандан сабри 92 ибил дусла чемпионатунала тарихлизиб хIеблизибад ил ноябрь-декабрь бузрази арбухибси. Амма, янила гьавара футболлис Катарлизиб бу­цIарси саби, ил багьандан гьаргти гехIел стадионнизирад цацадехIтазир кондиционерти кадихьиб.

БекIлидиубти къалмакъар
Катар чемпионат дураберкIес балхIебикибси мер биънила дурарад, гьатIира цархIил журала гъузгъалдидешра алкIули сари. Улкала хIукумат хIябал шайчибад балтIули саби.
Цаибси ЛГБТ-личил бархбасунси саби. Ил журала авара Катарлизир ни­зам-кьяйдали къадагъадирути са­ри. Ил шайчиб буцибти кабушесра асу­­­бирар. Сен-биалра, Катарла ху­жаим­­тани чемпионатличи лябкьути сегъунти-дигара пикрумачилти адамтачи разилира или багьахъурсири, чIянкI­ли чула авара цар­хIилтала гьалар чехIедиахъалли. Ил гIярза ЛГБТ-ла «хъярхътани» кьа­бул­хIебариб ва Катар­ли­зиб дура­бур­кIуси чемпионат муч­ла­хIе­барахъес жи­бикIули саби, ил шайчибси FIFA-ла пикри-хIерличи зигар­би­кIу­ли саби.
БекIлибиубси жал гьачамлис кьу­кь­нала капитантани някъбачи дилгьу­ти зурхIябла рангла лишантачила са­ри. Илди 2020-ибил дусличирад Ев­ропала цацадехIти командабала (Ни­дерланды, Бельгия, Англия, Уэльс, Германия, Дания) капитантани ЛГБТ гIеб­­бурцули, хIязаначи зурхIябла рангла лишантачил дурабулхъниличил балбуц бехIбихьибсири. Катарлизиб дурабуркIуси чемпионатличир Англияла ва Уэльсла командабас санкцияби дирехIе или илди лишанти FIFA-ли къадагъадариб. Иличил «гьалабти» кьабулхIебикиб.
КIиибил, Катарли цархIилти улкназибад бакIибти ва чемпионатлис хасдарибти секIал делшунти ялчни язихъбарили саби или кьабулагар­деш багьахъур. Илди адамлис гьандуцес къиянти аги-кьяйдализиб — дебали буцIарси аргълизиб — че­им­цIати хIянчи дирули, биштIаси алапалис, сегъунтилра ихтиюрти агарли, цацахIели улхра улхули, бузутири.
Илала дурабад, чемпионат бехI­би­хьес кIел бархIи гьалаб улкала хIу­куматли чемпионатличир держ къа­дагъадарес пикрибариб, иличибли ца спонсорличил барибси вягIда буи. ХIя­кьикьатлизир держ дирцути са­ри чIянкIли дурхъати отельтазирти рес­то­рантазир ва туристунани бамс­ри­ихъути мераначир. Амма чемпионат­ли­­чир Budweiser дикIути пиво хIяз диганти лебти ца­ца­дехIти ме­раначир дирцути сари или вягI­да ­ба­­рибсири. 2022 ибил дусла­ футболла чемпионатличир пиво дир­цес багьандан AB InBev NV-ли 75 мил­лион доллар дедибтири. Гьанна чедибдеш сархибси командалис дедили дирар лерилра пиво. Иличила компанияли багьахъур.
Илала дурарад, дунъяла чемпионатличир ца-чумал диштIати анцIбукь кадикиб, чучилара футболла абзличиб имцIали гъайбикIути. Мисаллис, итни бархIи Иранна команда, Англияличил дурабуркIуси гьунибаънилис гьалаб, чула улкала гимн белчIес кьабулхIебикиб, или­чибли чула улкализиб, разиагардеш ба­лахъули, дурабухъунти адамти гIеб­бурцули. Ираннизир кIел баз­цад­хIи адамти кьакьурбази дурабулхъули саби, полицияла участоклизир жагьси хьунул адам карушили гIергъи. Иранна командала хIяз диганти (болельщикуни) биалли, «Хьунул адамти, гIямру, азаддеш» ибти белкIаначилти палтарличил бакIилри.

Дунъяличиб иличила
се бикIули?
Дахъал далагардешуни лерни багьандан, Норвегияла миллатла командала хIязта биркьантани ва Данияла команда гIеббурцантани Катарлизиб дурабуркIуси чемпионат мучлаагарбарахъес жи хIядурбарибсири, амма илди улкнала спортла хIекьлизибти хужаимтани ил пикри гIебхIебуциб. Данияла командалис палтар дурайуси Hummel компанияли, чумал бархIи калунхIели, илдала дизайн барсбариб, ил чемпионатличил чула брендла бархбас хIебиахъес багьандан. Данияла футболистуни цIудара пал­тарличил бирар, чемпионатличи хIядурдеш бирули алхунти ялчнас икрамбирули.
Парижла ва Францияла цацадехI­ти шагьуртала хIукуматли (Франция гьан­нала футболла шайчиб дунъяла чемпион саби) кьакьурбазир фан-зонаби адхIекIахъес ва халати телевизорти хIедаршахъес пикрибарили саби.
Германияла футболла команда­ба­ла хIязтабиркьантани ва илди гIеб­­бур­цути адамтани Катарлизибси чем­­пионат мучлаагарбарахъес тIа­лаб­ба­риб.
Катарла эмир Тамим бин Хамад Аль Танини чучи дурути гIяйибти кьа­булхIедариб, ва Катар «гьалар чем­пионатуни дурадуркIути улкназиб хIебиубсигъуна, чучи къаршили ду­рабуркIуси, хIяракатличила» багьа­хъур. Катарлис чула улкала кьимат ахъбуцес дигусири, Дубайличил цугли, туристунала ва вачар-чакарла центр­ли бетарар или гьанбиркусири. Амма гьачамлис ил шайчиб барсдеш чебиули ахIен.